Evaluatie experimenten inschrijvingsbeleid

Facebooktwittermail

In Gent, Antwerpen, Brussel liepen er de jongste twee schooljaren (Gent) of het voorbije schooljaar experimenten in verband met de inschrijvingen. De leerlingen konden zich vóór de eigenlijke inschrijving aanmelden via een centrale computer die de plaatsen toewees volgens bepaalde voorrangsregels (absolute voorrang voor broertjes en zusjes; eventueel een voorrang voor GOK- of niet-GOK-leerlingen, in Brussel een voorrang voor kinderen die thuis Nederlands spreken) en rangordecriteria (afstand tussen de school en de woonplaats; de chronologie; in Brussel het aantal dagen in een Nederlandstalige kinderopvang voor het Basisonderwijs of het aantal maanden in een verbonden basisschool voor het Secundair)

Minister Smet besliste in juni 2010 om één jaar langer experimenten toe te laten. Hij bracht ook enkele wijzigingen aan in het inschrijvingsluik van het GOK-decreet. Zo mag enkel chronologie of de afstand tussen de school en de woonplaats van de leerling en/of werkplaats van een van de ouders als rangordecriteria gebruikt worden. Voor Brussel werd bepaald dat de voorrang voor leerlingen die thuis Nederlands spreken, opgetrokken kan worden tot 55% (voorheen: 45%).

Of in een bepaald werkingsgebied van het LOP (lokaal overlegplatform) een experiment wordt toegepast en welke voorrangsregels en rangordecriteria gehanteerd worden, ligt in handen van de algemene vergadering van het LOP, waar een dubbele meerderheid (bij de onderwijs- en bij de niet-onderwijspartners) vereist is.

Gent, Antwerpen

Zo heeft het Lokaal Overlegplatform Gent Basisonderwijs op 16 september 2010 een nieuwe regeling goedgekeurd voor de elektronische aanmelding van nieuwe leerlingen in het basisonderwijs voor het schooljaar 2011-2012. Voor de rangordening van de leerlingen zal behalve met de afstand “thuis – school” ook rekening gehouden worden met de afstand tussen de school en de werkplek van de ouders. Ouders die hun kind elektronisch aanmelden via www.meldjeaan.be zullen nu ook twee werkplekadressen kunnen ingeven als ze dat wensen. Om te vermijden dat kinderen uit de buurt volledig verdrongen zouden worden door bijvoorbeeld de kinderen van werknemers in een groot kantoorgebouw vlakbij de school (wat in Gent op een aantal plaatsen het geval zou kunnen zijn), wordt met een vaste verdeelsleutel gewerkt: 25% van de vrije plaatsen gaat naar de rangordening op basis van “de kortste afstand”, 75% naar de rangordening op basis van de afstand “thuis –school”. De regeling geldt voor alle onderwijsnetten en alle basisscholen voor gewoon onderwijs in Gent.

In Antwerpen nam het LOP Basisonderwijs op 21 september een gelijkaardige regeling aan wat betreft de ontkoppeling van het criterium afstand (75% afstand tot de woonplaats en 25% afstand tot de werkplaats). In Antwerpen blijft behalve het afstandscriterium de chronologie een rangordecriterium.

Evaluatie experimenten

Deze regelingen gelden slechts voor de inschrijvingen voor het schooljaar 2011-2012. Intussen wil de Vlaamse regering tegen het voorjaar van 2011 een vaste regeling uitwerken voor het inschrijvingsbeleid. De Vlaamse Onderwijsraad (VLOR) plant tegen eind oktober 2010 een adviesnota voor de minister over de experimentele aanmeldingsprocedures.

In het licht van de evaluatie van deze experimenten, lijkt het ons interessant te herinneren aan de bijdrage (mei 2009) van de Vlaamse Administratie voor het regeerprogramma van de aantredende nieuwe Vlaamse regering.

In deze bijdrage vinden we een aantal pertinente analyses. Men herinnert er terecht aan dat één van de expliciete doelstellingen van het GOK-decreet, meer bepaald van het luik “inschrijvingsrecht”, er in bestaat de sociale mix in de scholen te bevorderen. Dat gaat veel verder dan het vermijden van fysieke wachtrijen. De tekst merkt op dat het inschrijvingsrecht en de “uitzonderingen die erop geformuleerd werden” (ttz. de experimenten) niet altijd tot het verhoopte resultaat leiden. Verder preciseert de bijdrage van de Vlaamse administratie dat de buurtschool (de invoering van het criterium “afstand school-woonplaats”) niet voldoende is om concentratiescholen in kansarme gebieden te doorbreken en onbruikbaar is voor de secundaire scholen (met hun diverse studierichtingen).

Als alternatief stelt de bijdrage van de Vlaamse administratie de projecten “School-in-zicht” (Borgerhout en Antwerpen-Noord) en “Samen naar school” (Brussel) voorop.

Voorstel van Ovds

Met Ovds (Oproep voor een democratische school) stellen we voor om de vrije keuze als hoofdprincipe te vervangen door het recht voor elk kind op een gemakkelijk toegankelijke en sociaal gemengde kwaliteitsschool. De overheid moet garanderen dat elk kind een school wordt voorgesteld die aan twee criteria voldoet. Ze moet gemakkelijk toegankelijk zijn. In de steden betekent dit een buurtschool, maar niet noodzakelijk de dichtst bij gelegen school. Ze moet sociaal gemengd zijn. Om een voldoende sociale mix te bereiken zou de overheid of het LOP (lokaal overlegplatform) een aantal socio-economische en socio-culturele criteria kunnen gebruiken, zoals het diploma van de moeder (hoger onderwijs; secundair onderwijs; lager secundair onderwijs), de hoogte van het gezinsinkomen (via het recht op een schooltoelage), de thuistaal…

We zijn ervan overtuigd dat de meeste ouders zo’n voorstel zouden aanvaarden. Ze zouden verlost zijn van de vaak penibele zoektocht naar een plaats voor hun kind. Zij zouden enkel het inschrijvingsregister in de voorgestelde school moeten ondertekenen.

Ouders die niet akkoord gaan met de voorgestelde school, zouden nadien nog steeds op zoek kunnen gaan naar een plaats, op eigen initiatief en op eigen risico. De vrije keuze wordt niet afgeschaft maar ondergeschikt gemaakt aan de eis voor een nabijgelegen en sociaal gemengde kwaliteitsschool voor alle leerlingen.

Ouders die een bijzondere reden hebben om de voorgestelde school te weigeren, zouden eventueel ook een herziening kunnen vragen aan de toewijzingscommissie van het LOP of van de gemeente. Als die vraag de sociale mix bevordert, zou men er soepel mee kunnen omgaan.

Om dit systeem of om het even welke regulering bij de inschrijvingen ook voor het secundair onderwijs mogelijk te maken, is een gemeenschappelijke stam een must. Als het studieaanbod in de eerste jaren van de secundaire scholen in essentie hetzelfde is, kan men bij de inschrijvingen ook hier de principes van toegankelijkheid (afstand of bereikbaarheid met openbaar vervoer) en sociale mix laten primeren.


Verbeterpunten voor het inschrijvingsbeleid

In afwachting van deze ommekeer in het inschrijvingsbeleid, zullen we de bestaande positieve verworvenheden van het GOK-beleid verdedigen tegen aanvallen vanuit elitaire of reactionaire hoek en voorstellen ondersteunen die leiden tot een betere sociale mix.

Chronologie zou beter geen ordeningscriterium zijn.

Afstand is een goed ordeningscriterium maar het heeft zijn limieten.

De huidige voorrangsregeling voor GOK-leerlingen of voor niet-GOK-leerlingen is nu facultatief. Ze zou beter verplicht worden voor alle scholen die significant afwijken van het gemiddelde percentage GOK-leerlingen in het LOP-werkingsgebied of in een onderdeel ervan en voor een groter aantal leerlingen gelden naarmate die afwijking, in neerwaartse of in opwaartse zin, groter is.

Tino Delabie

Aansluitende artikels:

Bijdrage van de Vlaamse Administratie voor het regeerprogramma van de aankomende Vlaamse regering, mei 2009 (onderdeel inschrijvingsbeleid)

[Persbericht LOP-Basisonderwijs Gent rond inschrijvingen 2011-2012
->1247]

Persbericht LOP-Basisonderwijs Antwerpen rond inschrijvingen 2011-2012

Gespreksavond inschrijvingsbeleid (Brussel, 12 oktober 2010)