Meer dan 200 leerkrachten uit alle provincies van het land namen op zaterdag 11 oktober deel aan een ontmoetingsdag in Charleroi, georganiseerd door Ovds-Aped (Oproep voor een democratische school – Appel pour une école démocratique). De deelnemers konden tijdens de voor- en namiddag kiezen tussen een aantal workshops en educatieve uitstappen. Tijdens de middagpauze hield Jean-Pierre Kerckhofs een gelegenheidstoespraak (afwisselend in het Nederlands en het Frans met vertaling op een scherm) die we hier publiceren. Jean-Pierre is de Franstalige co-voorzitter van Ovds-Aped.
“De Walen zijn luieriken. ‘t Enige wat ze doen is profiteren van het geld van de Vlamingen.”
“De Vlamingen zijn racisten, en geen klein beetje. Onder de oorlog hebben ze samen geheuld met de Duitsers.”
En daarmee zou dan alles gezegd zijn? ! Iedereen met een beetje gezond verstand weet dat dergelijke simplistische veralgemeningen over “De Walen, … De Vlamingen ….” meestal de waarheid geweld aandoen.
Zeg eens, wat hebben Eric Dombs (patroon van de Waalse patroons) en een staalarbeider uit Charleroi met elkaar gemeen? Of Geert Bourgeois (die waarschijnlijk zo Flamingant is omwille van zijn zuiver Vlaamsche naam…) en een arbeider uit Ford Genk? Misschien één iets. Het zou kunnen dat ze allemaal een rekening hebben bij Fortis. Of bij Dexia. Maar in elk geval is die van Eric Dombs dan héél wat vetter dan die van de Limburgse Fordarbeider.
Tot zo ver “de rijke Vlamingen” en “de arme Walen”.
Zit er dan toch geen grond van waarheid in al die clichés? Zo eenvoudig is het natuurlijk allemaal niet. Vlaanderen is vandaag de dag inderdaad gemiddeld rijker dan Wallonië. En daarvoor zijn objectieve redenen aan te halen, die allemaal te maken hebben met ons recent economisch verleden. Als het iets te maken had met onze genen, hoe kan je dan verklaren dat 50 jaar geleden de rollen nog omgekeerd waren?
Om terug te komen op Dexia, de berichten van begin vorige week hebben me – eerlijk gezegd – gerustgesteld. Al maandenlang hoorde ik overal luidop verkondigen dat Walen en Vlamingen niet gemaakt zijn om samen te leven. Dat ze zelfs niet meer met elkaar kunnen praten. Dat ze elkaars eisen zelfs niet konden snappen, zo stonden ze met getrokken messen tegenover elkaar. En dan opeens… in één nachtje tijd gooien de drie gewesten en de federale staat het op een akkoord om 2 miljard euro in die bank te pompen. Geen onbegrip meer, geen misverstanden meer. Kunnen jullie volgen? 16 maanden om te discussiëren over BHV, over de drie burgemeesters en de staatshervorming, en waar staan we nu? Drie dagen geleden is er een dialoog begonnen (sic) van gemeenschap tot gemeenschap. Maar daar… één nachtje… en hop, alles is geregeld!
De staat, de reddende engel, houdt het “onzichtbare handje van de markt” vast om de juiste weg te wijzen. Zelfs voor de Waalse minister van Begroting, Michel Daerden, was de staatssteun onmiddellijk in kannen en kruiken.. Prachtig. Ik krijg er zo waar de tranen van in mijn ogen.
Wat heeft dat nu met Onderwijs te maken, zal u zeggen. Juist, Ovds (Oproep voor een democratische school) is een organisatie die zich bezig houdt met onderwijs. Wel, één van de belangrijkste taken van ons onderwijs is burgers te vormen die in staat zijn om de wereld waarin zij leven te begrijpen, burgers die in staat zijn bijvoorbeeld om kritisch na te denken bij uitspraken als “de huidige financiële crisis is maar een uitschuiver van een systeem dat fundamenteel wel gezond is”, burgers die in staat zijn om simplistische clichés te ontmaskeren. En dáárvoor moeten hun leraars degelijk gewapend zijn.
We hebben vandaag verschillende wandelingen en geleide bezoeken georganiseerd om aan te tonen dat deze streek een rijk verleden heeft. Dat Waalse arbeiders met hun eigen handen deze fabrieken hebben gebouwd. Dat ze rijkdommen hebben voortgebracht die de aandeelhouders hebben rijk gemaakt. Zij waren geen luieriken. En aan hun zijde stonden Vlaamse arbeiders en vele immigranten, die wegvluchtten van de armoede in hun streek of hun land. Zij hebben allemaal héél hard gewerkt in de meest verschrikkelijke omstandigheden. Sommigen hebben het met hun leven betaald. In le Bois du Cazier werden 12 nationaliteiten geteld onder de slachtoffers, heel veel Italianen, maar ook Belgen: Walen en Vlamingen. Onder in de mijn of bij de hitte van de staalovens praatten zij allemaal dezelfde taal: de taal van de solidariteit.
En in deze tijden van communautair gehakketak, dachten we dat het ook belangrijk was dat Vlaamse en Franstalige leerkrachten elkaar kunnen ontmoeten. Want zij vooral zullen moeten komaf maken met de vooroordelen: de vooroordelen die we al opgesomd hebben, en nog vele andere.
Het verheugt ons alleszins dat de eerste inschrijvingen voor deze ontmoetingsdag uit Vlaanderen zijn gekomen. Enkele weken lang lagen de Nederlandstalige inschrijvingen op kop. Weer een cliché die de mist in gaat: vele Vlamingen hebben het er voor over om tot in Charleroi te komen om de klassieke vooroordelen over deze regio grondig onder de loep te nemen.
Maar wij denken dat we vandaag méér nodig hebben dan een eenvoudig samenkomen bij pot en pint of voor een wandeling. We moeten structurele banden smeden. En waarom niet onder de vorm van taaluitwisselingen? Zo hebben we twee vliegen in één klap: we zullen elkaar beter leren kennen door bij elkaar op bezoek te gaan of op zijn minst van gedachte te wisselen. Maar ook eenvoudig beter met elkaar leren praten door elkaars taal te leren. En dat alles in wederzijds respect. Ondanks onze zeer bescheiden middelen willen we een heuse bijdrage leveren in het organiseren van deze uitwisselingen.
Er moeten nog heel wat andere vooroordelen aangepakt worden. Zo zou het niet slecht zijn om een bezoek te brengen aan die plaatsen waar vele Vlaamse verzetsstrijders zijn aangehouden, zijn gefolterd en gefusilleerd door de vrienden van een man uit de Ardennen, Léon Degrelle. Maar alles op zijn tijd. Een idee voor een andere Ovds-dag.
Wij wilden met dit initiatief de leerkrachten ook wapenen om het racisme aan te pakken, die pest die verdeling zaait onder de gewone mensen. Vandaar kozen we voor een workshop onder de deskundige leiding van School Zonder Racisme. Maar ook voor een bezoek aan de cantine van de Italianen. En aan het kerkhof van Gembloux dat herinnert aan vele Marokkanen die aan onze zijde en in de vuurlinie gevochten hebben tegen het fascistisch monster.
Ik maak van de gelegenheid gebruik om de heer Christian Dupont, minister van Onderwijs te danken, en de heer Bernard Delvaux, die ingingen op onze uitnodiging om te debatteren met Nico Hirtt over een belangrijke kwestie als de stand van zaken in de Waalse scholen.
Enkele weken geleden maakten we de resultaten bekend van onze Ovds-enquête onder 3000 leerlingen van de derde graad van het secundair onderwijs over maatschappelijk relevante kennis. We stellen vast dat de kritische kennis te kort schiet, in het Vlaams en in het Franstalig onderwijs. Om maar één voorbeeld te noemen: 1 jongere op 4 in dit land weet op het einde van het leerplichtonderwijs niet dat Congo een Belgische kolonie was. En dat op minder dan 50 jaar na de onafhankelijkheid!
Een dergelijke vaststelling verplicht tot structurele maatregelen om deze onaanvaardbare toestand te verhelpen. Wat ons betreft houden we het niet alleen bij jammerklachten. In de mate van het mogelijke willen we een concrete hulp betekenen voor die leerkrachten die willen vechten en zich willen inzetten om een kritische geest te ontwikkelen bij onze jongeren. De ontmoeting van vandaag wil deze leerkrachten enkele concrete hulpmiddelen aanreiken. Fijn dat u erbij was!”
Jean-Pierre Keckhofs
Verslag van de ontmoetingsdag van 11 oktober 2008
Uitgebreide fotoreportage in “De democratische school” (nr. 36, december 2008)
