In De Standaard ontspon zich de voorbije maand augustus een debat over de verhouding tussen evolutieleer en creationisme in het onderwijs. Begin juli vroeg Luc Van den Brande (CD&V) om de stemming over een rapport van de Raad van Europa uit te stellen. Dit rapport verwijst het creationisme resoluut naar de prullenmand en bestempelt het zelfs als een gevaar voor de mensenrechten. Van den Brande stelde “…geen ruimte laten voor hen die geloven in een Schepper …is te kort doen aan levensbeschouwingen die daarop steunen…”. De vraag is natuurlijk waar en wanneer die ruimte geboden moet worden.
In België wordt het onderwijs in de erkende godsdiensten geen strohalm in de weg gelegd. De overheid betaalt de godsdienstleerkrachten in de scholen zonder zich te bemoeien met de inhoud van hun lessen. Er is dus zeer veel ruimte voor hen die geloven in een Schepper. De vraag wordt dan: is het wenselijk dat het creationisme in de biologielessen ter sprake komt?
Evolutieleer versus creationisme
Voordat Darwin in 1859 zijn evolutietheorie lanceerde overheerste in het westen de idee dat de aarde ongeveer 6000 jaar oud was en dat ze geschapen was zoals in het bijbelse scheppingsverhaal beschreven wordt. Darwin bewees met een overvloed aan argumenten dat de aarde miljarden jaren oud was en dat het leven op aarde zich langzaam maar voortdurend wijzigt.
Creationisten blijven hardnekkig aan de letterlijke versie van de bijbel vasthouden. Ze willen niet zien dat ze daarmee niet alleen de hedendaagse biologie, maar ook geologie, sterrenkunde en fysica negeren. Ze schrijven vele kwalen op deze wereld, zoals moreel verval of zelfs racisme, toe aan de invloed van Darwin op het hedendaagse denken. Het doet allemaal een beetje denken aan de toenmalige paus die Galilei huisarrest gaf omdat die beweerde dat de aarde rond de zon draait. Alleen zijn we ondertussen 400 jaar verder.
Creationisten van de harde lijn zijn zeldzaam in België. In Nederland zijn ze talrijker. Dat kwam recent nog tot uiting toen bleek dat de Evangelische Omroep systematisch alle verwijzingen naar evolutie uit Engelse natuurdocumentaires verwijdert. Het Mekka van de creationisten blijft echter de Verenigde Staten. Slechts 1 Amerikaan op 3 is er van overtuigd dat de evolutieleer klopt. Vele miljoenen zijn aanhanger van één of andere versie van het creationisme.
Het is ook in de VS dat de theorie van het ‘Intelligent Design’ (ID) ontwikkeld werd. Dit is niets anders dan een goede vermomming voor het creationisme. Deze theorie stelt dat de natuur zo complex in elkaar zit dat ze enkel door een intelligente schepper ontworpen kon worden
Door dat ID laten veel mensen zich vangen, dikwijls onder het mom van “kritisch leren omgaan met teksten”. Met die redenering kan men dan in de sterrenkunde terugkeren naar de aarde als middelpunt van het heelal, in de aardrijkskunde naar de platte aarde, in de geneeskunde naar de aderlating, en in de geschiedenis kan men de werken van Siegfried Verbeke bestuderen, die de holocaust ontkent.
Natuurlijk kan men even aanhalen dat deze ideeën bestaan of bestaan hebben. Maar leerlingen zijn er veel meer mee gebaat dat ze leren hoe de wetenschap werkt en redeneert. Een recent onderzoek van het tijdschrift EOS toont aan dat het met de wetenschappelijke kennis van onze scholieren niet zo schitterend gesteld is. Laat ons in het onderwijs in de eerste plaats daaraan werken.
