Tag: Economie

Toen de Koreaans-Amerikaanse econoom Ha-Joon Chang verleden jaar zijn boek ‘Economie: de gebruiksaanwijzing’ kwam voorstellen, schreef Lode Vanoost een recensie voor "De wereld Morgen". Het boek is voor elke leraar economie – en bij uitbreiding voor elke leraar – een aanrader. Laten we ophouden met aan de toekomstige generaties economie voor te spiegelen als een politiek neutrale wetenschap die waardenvrij kan zijn en waar niet aan te tornen valt. En de reële economie waarin we leven als een bovennatuurlijke orde die niet door mensen zou zijn gemaakt. Want als de huidige reële economie door mensen zo is opgezet dat ze maximale privéwinsten voortbrengt voor een kleine minderheid, kan ze door mensen ook worden herdacht zodat ze functioneert om de noden te lenigen van alle mensen zonder onderscheid. Hieronder publiceren we de recensie van Lode Vanoost.

In het huidig dominant discours wordt onderwijs beschouwd als “menselijk kapitaal” waarvan de ontwikkeling zowel voor het individu (in termen van employability of tewerkstelbaarheid) als voor de maatschappij (economische groei) voordelen oplevert.Dit ideologisch discours heeft als belangrijkste functie de rechtvaardiging van een nauwgezette afstemming van het onderwijs op de evoluties op de arbeidsmarkt. De analyse van de meest recente documenten van de OESO en van de Europese Unie leert ons dat deze evolutie geen kwantitatieve of kwalitatieve ontwikkeling van het onderwijs voortbrengt maar een polarisatie en een terugplooien op de zogenaamde “basiscompetenties”.

Waarom heeft men bij het begin van de 19de eeuw “beslist” om de kinderen van het gewone volk naar school te sturen ? Hoe evolueerde sindsdien de verhouding tussen het economisch systeem en het onderwijssysteem in de kapitalistische landen? Welke functies vervult het onderwijs? Hoe is men van een - in essentie - ideologisch instrument gekomen tot de huidige machine voor de vorming van de arbeidskrachten?

“Competentiegericht onderwijs”, “competentiegerichte evaluatie”, “basiscompetenties”, “transversale competenties”, “socles de compétences” (de term die het Franstalig onderwijs voor “eindtermen” gebruikt), “terminale competenties”, … Het begrip “competenties” is niet meer weg te denken uit de onderwijsliteratuur. Het heeft succes op wereldvlak. Na de VS, Québec, Zwitserland, Frankrijk, Franstalig België en Nederland is de “competentie-obsessie” [Boutin et Julien, 2000], dit nieuwe “pedagogische eenheidsdenken” [Tilmant 2005], ook Vlaanderen aan het veroveren. Maar onder de dekmantel van een modernistisch klinkend discours zou zich wel eens een operatie kunnen verschuilen om het onderwijs in de pas te laten lopen en het aan de noden van een kapitalistische economie in crisis te onderwerpen.

De leerplannen gebaseerd op de hervorming via competenties zijn niet alleen log en bureaucratisch in hun procedures en methodologie, maar bovendien bijzonder lichtzinnig als het er op aankomt de cognitieve inhouden te preciseren. Zo wordt de deur open gezet voor de meest uiteenlopende interpretaties wat tot ongelijkheid leidt.

De oorzaken van de ongelijkheden in het onderwijs, vooral in België, zijn genoegzaam bekend : de quasi-marktwerking van het onderwijs, de vroegtijdige selectie, de omkadering, pedagogische factoren … Nochtans laten al deze elementen een meer fundamentele vraag in de schaduw: heeft onze maatschappij eigenlijk behoefte aan een democratisch onderwijs? Deze vraagstelling leidt ons naar een nog meer elementaire vraag : waartoe dient de school ?

Onder invloed van het dominant aanwezige nieuw economisch denken raakt onderwijs meer en meer in de greep van de (integrale) kwaliteitszorg (2). De universiteiten en hogescholen werden als eersten geofferd op het altaar van de vrije markt, nu is het de beurt aan de secundaire scholen. Het basisonderwijs volgt in hun kielzog (3).

Op vraag van onderwijsminister Frank Vandenbroucke werkte vanaf april 2008 een 15-koppige kerngroep, ondersteund door een reflectiegroep en diverse hoorzittingen, aan een ‘blauwdruk’ voor een hervorming van het secundair onderwijs. Aan het hoofd van de commissie stond Georges Monard, die gedurende 20 jaar actief betrokken is geweest bij alle grote onderwijshervormingen, eerst op federaal niveau, nadien op Vlaams en gedurende vijftien jaar secretaris-generaal was van de Vlaamse onderwijsadministratie. Op 20 april 2009 werd het voorstel van de Commissie Monard gepubliceerd onder de titel “Kwaliteit en kansen voor elke leerling. Een visie op de vernieuwing van het secundair onderwijs”.

Dat het Vlaamse onderwijs zwaar tekortschiet inzake gelijke kansen, is geen nieuwe vaststelling. Maar welke mechanismen zijn er verantwoordelijk voor dat de school de reproductie van ongelijkheden naar sociale en etnische afkomst in stand houdt? Dit is het vertrekpunt van het boek “De school van de ongelijkheid”.

De versoepelde wetgeving voor jobstudenten heeft al 150.000 studenten overtuigd te werken tijdens hun studie. Die trend baart de socialistische vakbond ABVV en de...