Onderwijssysteem

What did you learn in school today, dear little boy of mine? was één van de songs die prijkte op het debuutalbum van de Amerikaanse singer-songwriter Tom Paxton, Ramblin' Boy. We schrijven anno 1964. De hit werd wereldberoemd in de versie van Pete Seeger en stak in dat fameuze protestjaar 1968 de oceaan over. Vanuit Frankrijk stelde Graeme Allwright het onderwijs aan de kaak, in Vlaanderen waren het de Elegasten die uit volle borst hun ongenoegen lieten horen over het onderwijs van de Golden Sixties.

De bedroevende resultaten van een bevraging van een duizendtal studenten lerarenopleiding naar hun politieke, sociaal-economische, geografische en historische kennis wekken zoals verwacht veel discussie op. Zo ook het aloude debat over de rol van kennisoverdracht in het onderwijs versus (beroepsgebonden) vaardigheden en attitudes verwerven. Kennis wordt snel geassocieerd met uit het hoofd leren van lijstjes, namen en data die wel interessant zijn om Trivial Pursuit te winnen, maar niet nuttig voor het echte leven. Bovendien, hoor je vaak, kan je tegenwoordig toch alles opzoeken via Google.

Een onderzoek bij 1000 studenten uit de lerarenopleidingen aan acht Vlaamse hogescholen waarvan de resultaten in "Knack" werden gepubliceerd, slaat velen in de onderwijswereld met verbijstering.

Dat ongeveer twee derde van de leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel geen Nederlands spreekt buiten de schoolmuren, heeft allerlei gevolgen van organisatorische, sociaalpsychologische en natuurlijk ook didactische aard. Aangezien het Nederlandstalig onderwijs zich uitsluitend op moedertaalsprekers van het Nederlands richt, staan leerlingen die die instructietaal (nog) niet beheersen voor een enorme leeruitdaging. De vraag rijst welke effecten die situatie heeft op hun schoolse prestaties.

In haar weekendeditie (16 juni 2012) publiceert “De Morgen” een katern van 14 bladzijden met cijfers over de 956 Vlaamse secundaire scholen, gegroepeerd per onderwijszone. (1)

In het tweede punt van zijn 10-puntenprogramma voor de hervorming van het leerplichtonderwijs in België spreekt de Oproep voor een democratische school (Ovds) zich uit voor een “algemene en polytechnische vorming voor alle jongeren”. Waar de doelstelling van “algemene vorming” meestal goed wordt begrepen, zeker door diegenen die onze filosofische visie op het onderwijs kennen – de plaats waar men de bagage verwerft om de wereld te kunnen begrijpen om hem te veranderen – zijn er meer vragen over de precieze betekenis van de “polytechnische vorming” en de motieven die er aan de grondslag van liggen. Temeer daar ons 10-puntenprogramma zich over dit thema beperkt tot de vraag “dat iedereen een initiatie krijgt in de technologieën van de productie en het dagelijkse leven (ICT, gezondheid, elektriciteit, landbouw, industrie …)”

Sinds 1989 zijn de drie gemeenschappen (de Vlaamse, Franse en Duitse) in ons land bevoegd voor onderwijs. De communautarisering van het onderwijs vormde de hoofdmenu van de derde staatshervorming die in 1988 onder leiding van Jean-Luc Dehaene tot stand kwam. Het sluitstuk van deze staatshervorming is de bijzondere financieringswet van 16 januari 1989. Hij regelt de overdracht van de federale middelen (vanuit de personenbelasting en de BTW) naar de drie gewesten en de twee grote gemeenschappen en bepaalt in hoge mate de financiering van het Vlaams en het Franstalig onderwijs. De Duitse gemeenschap en dus het Duitstalige onderwijs worden via een gewone wet gefinancierd. We beperken ons in dit artikel tot het Vlaams en Franstalig onderwijs. Welke balans kunnen we maken na 20 jaar communautarisering van het onderwijs? Heeft de communautarisering de dalende trend van het globaal onderwijsbudget – in verhouding tot het BBP - na de zware besparingen van de jaren ’80 kunnen stoppen? Hoe komt het dat het Franstalig onderwijs vandaag per leerling over beduidend minder middelen beschikt dan het Vlaams onderwijs?

"Het is ons vrije onderwijssysteem dat leidt tot witte en zwarte scholen", zegt onderzoeker Jelle Mampaey van de Universiteit Hasselt. "Ons onderwijs mag dan...

Tom Naegels heeft groot gelijk in zijn kritiek op die blijkbaar overheersende houding in Vlaanderen om vóór alles te kijken naar wat zogezegd “mislukt” is. Ook het gelijke onderwijskansenbeleid is zogezegd mislukt. Dat was de eerste boodschap vorige dinsdag (8 februari 2011) van Mieke Van Hecke. In de navolgende discussie daarover viel mij op dat alle commentaren in de kranten die stelling zonder enige aarzeling volgden: zwarte scholen waren immers alleen maar zwarter geworden en witte alleen maar witter. Is dat ooit met feiten aangetoond? Heeft iemand daar ooit cijfers voor gegeven?

Naar aanleiding van het media-optreden van mevr Mieke Van Hecke, spint zich nu al de hele week een debat af in de pers omtrent de noodzaak/wenselijkheid van een betere sociale en culturele mix in scholen. Wie mevrouw Van Hecke goed beluisterd heeft, heeft ondertussen wel al begrepen dat ook zij het nastreven van een sociale mix belangrijk blijft vinden, al vindt ze het (terecht wellicht) niet realistisch om dat in alle scholen klaar te krijgen. Maar veel belangrijker dan haar standpunt over die sociale mix is haar stelling dat het inschrijvingsbeleid van de Vlaamse regering (het inschrijvingsrecht dat sedert 2002 bestaat) niet werkt. Versta: dat het inschrijvingsrecht maar beter afgevoerd kan worden. En passant dreigt daarmee ook de werking van de LOP’s onderuit gehaald te worden. Is dat ook de bedoeling?