Onderwijs kritisch bekeken

Is Vlaanderen toe aan een hervorming van het secundair onderwijs? En kan het Vlaams onderwijs iets leren van de hervorming in andere Europese landen? Hierover hield Roger Standaert, directeur van de Entiteit Curriculum (verantwoordelijk voor de "eindtermen") van het Departement Onderwijs van de Vlaamse overheid een referaat “Het secundair onderwijs in de Europese unie op zoek naar tendensen”. We brengen hier een uitgebreid verslag van dit referaat dat werd gehouden tijdens een studiedag van WIVO (Werkgroep Informatie Vernieuwing Onderwijs op 19 januari 2010.

De oorzaken van de ongelijkheden in het onderwijs, vooral in België, zijn genoegzaam bekend : de quasi-marktwerking van het onderwijs, de vroegtijdige selectie, de omkadering, pedagogische factoren … Nochtans laten al deze elementen een meer fundamentele vraag in de schaduw: heeft onze maatschappij eigenlijk behoefte aan een democratisch onderwijs? Deze vraagstelling leidt ons naar een nog meer elementaire vraag : waartoe dient de school ?

Bijna 40 jaar na de start van het VSO staan we ontegensprekelijk voor een belangrijke verandering in het Vlaamse onderwijslandschap indien de aanbevelingen van de commissie Monard in de nieuwe Vlaamse regering verder gehoor vinden. De blauwdruk vormt in elk geval een uitstekende basis om de discussies rond een broodnodige hervorming te voeden. Op de "Zes uren voor een democratische school" (17 oktober 2009) kon een debat rond de hervorming van het secundair onderwijs dan ook niet ontbreken.

Op 14 mei 2009 organiseerde School+ in Leuven een studienamiddag rond het thema "Hervorming van het secundair onderwijs: een mijlpaal in de democratisering?". Georges Monard kwam er de "blauwdruk" voor de hervorming van het secundair onderwijs voorstellen die een werkgroep onder zijn leiding gedurende een jaar, sinds april 2008, heeft uitgewerkt. Idès Nicaise, professor van het HIVA-KUL en auteur van o.a. "Gelijke kansen op school: het kan! " (uitgeverij Plantyn) toetste af of de voorgestelde hervorming gelijke kansen in het onderwijs bevordert. Andere sprekers waren Patrick Weyn (directeur Provinciaal Onderwijs Vlaanderen en voorzitter van de commissie "hervorming secundair onderwijs" binnen de Vlaamse Onderwijsraad), Ludo De Caluwé (voorzitter van StAM, Studiegroep Authentieke Middenscholen), Chris Rossenbacker (directrice KA Schaarbeek). Het verslag dat hier volgt is van de hand van Marc Maes, coördinator van Boco (Brussels Overleg- en Coördinatiecentrum van GO!)

Dat we tijdens de Vlaamse regeringsvorming weinig horen over onderwijs, maakt JAN VAN DAMME ongerust. Het beleid van de voorbije jaren was goed, maar het kan beter, zowel voor het basis- als voor het secundair onderwijs. (Vrije tribune in De Standaard, 3 juli 2009)

Het Vlaamse secundair onderwijs scoort traditioneel heel goed in internationale vergelijkende studies. De PISA-resultaten geven bijvoorbeeld aan dat onze 15-jarigen tot de Europese top behoren inzake wiskunde, wetenschappen en leesvaardigheid. Ook ons talenonderwijs is van een hoog niveau.

Op vraag van onderwijsminister Frank Vandenbroucke werkte vanaf april 2008 een 15-koppige kerngroep, ondersteund door een reflectiegroep en diverse hoorzittingen, aan een ‘blauwdruk’ voor een hervorming van het secundair onderwijs. Aan het hoofd van de commissie stond Georges Monard, die gedurende 20 jaar actief betrokken is geweest bij alle grote onderwijshervormingen, eerst op federaal niveau, nadien op Vlaams en gedurende vijftien jaar secretaris-generaal was van de Vlaamse onderwijsadministratie. Op 20 april 2009 werd het voorstel van de Commissie Monard gepubliceerd onder de titel “Kwaliteit en kansen voor elke leerling. Een visie op de vernieuwing van het secundair onderwijs”.

N.a.v. het boek ‘School onder Schot' interviewden we indertijd Nico Hirtt (Aktief 1998, nr.1). Vandaag slaat deze oprichter van ‘Oproep voor een democratische school' de handen in elkaar met Ides Nicaise (KU Leuven) en Dirk De Zutter (vrijgestelde bij de Christelijke Onderwijscentrale) om eens te meer te pleiten voor een democratischer aanpak van ons onderwijs.

Op 15 juni 2007 ontvouwde minister Frank Vandenbroucke in een discussienota zijn plannen voor een nieuw financieringssysteem van het leerplichtonderwijs. De minister verwacht tegen eind september het advies van de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR) en tegen eind 2007 de goedkeuring door de Vlaamse regering. De eerste korf van maatregelen zou dan na goedkeuring in het Vlaams Parlement vanaf 1 september 2008 in voege treden.