Heel wat directeurs en scholengroepen namen expliciet afstand van de leraar-specialist en andere verdelende maatregelen in het nieuwe decreet lerarenambt. Ogenschijnlijk lijkt het gevaar zo afgewend. Maar schijn bedriegt. ACOD Onderwijs lanceerde meerderheidspetities om schoolteams te verenigen tegen de poging tot verdeeldheid.
Sinds het begin van het lopend schooljaar kunnen scholen aan personeelsleden met bijzondere vaardigheden extra loon toekennen. Directies hebben een grote vrijheid om die premie toe te kennen: het kan om ervaren leerkrachten gaan, leerkrachten die les geven aan moeilijke klassen, of die startende collega’s mee op weg helpen. De maatregel is geen succes. Bij het begin van het schooljaar bleek slechts 4% van de scholen gebruik te maken van de mogelijkheid. In het onderwijsveld wordt gevreesd dat directies door het toekennen van premies naar eigen inzicht aan vriendjespolitiek zullen doen. ACOD-schoolafgevaardigde Wim Benda schreef deze getuigenis
Meerderheidspetitie: samen sterk
Vanaf het moment dat minister Weyts zijn schijnoplossingen voor het lerarenberoep kenbaar maakte, is ACOD Onderwijs in actie geschoten. Binnen de overlegstructuren en in de media ging onze algemeen secretaris Nancy Libert onmiddellijk in het verweer. Om haar argumenten te ondersteunen lanceerden we een online petitie. Op de scholen zelf gingen heel wat ACOD-afgevaardigden rond met een schoolpetitie die mikte op een grote meerderheid van het schoolteam. Daarin stellen we het nieuwe decreet aan de kaak omdat het geen oplossing biedt voor het lerarentekort, ons beroep niet aantrekkelijker maakt, nadelig is voor het onderwijspersoneel en nefast is voor de kwaliteit van het onderwijs en bijgevolg de leerlingen en cursisten kansen ontneemt.
Een meerderheidspetitie vertrekt vanuit het idee dat we samen sterk staan. Daarom willen we bij voorkeur meer dan 70 procent van onze collega’s laten tekenen. Bij een online petitie zit je individueel achter je computer, terwijl een schoolpetitie ons als groep zichtbaar maakt, voor elkaar en voor degenen die van bovenaf maatregelen willen doorvoeren. Zo gebruiken we de macht van het getal. Directeurs kunnen immers onder druk staan van hun inrichtende macht om de maatregelen door te voeren, zelfs als ze er zelf niet happig op zijn. Als een grote meerderheid van de collega’s zich uitspreekt tegen de poging tot verdeeldheid, kan een directeur de inrichtende macht trotseren, geruggesteund door het schoolteam. Andere directeurs hopen een tekort aan leerkrachten op korte termijn te verhelpen. Dit is ijdele hoop. Deze maatregelen zullen de leerkrachten juist nog meer werk geven (zoals opvolging van zij-instromers uit de privé zonder pedagogisch diploma) en ze maken de collegialiteit kapot (concurreren met elkaar om als ‘specialist’ meer te verdienen). Een petitie getekend door een grote meerderheid laat hen twee keer nadenken. Zo niet, dan weet het personeel dat ze met velen zijn om zich tegen dergelijk beleid te verzetten.
Er zijn ook directeurs en inrichtende machten die deze middelen graag op een oneigenlijke manier zouden gebruiken. Coördinatoren zouden met de 250 euro per maand een kader rond de directeur vormen. Het is maar de vraag of zo’n laag van meer betaald kaderpersoneel scholen beter laat functioneren. Of zou dit eerder statusgevoelige mensen aantrekken? Coördinatoren kunnen vandaag al functioneren met de bestaande loonschalen. In de scholen zijn er zeker meer middelen voor coördinatie nodig, maar dan voor meer personeel, niet voor individuele loonsverhogingen. En het is al helemaal niet de bedoeling de 30 miljoen van de leerkracht-specialist daarvoor te gebruiken.
Grote meerderheden
Bijna driekwart van de directeurs gaven in een bevraging van Het Nieuwsblad veel goeie redenen om geen gebruik te maken van deze middelen. Zelfs hele scholengroepen (van het GO! of het Stedelijk Onderwijs) drukten uit dat ze niet akkoord zijn door te stellen dat ze er dit schooljaar alvast geen gebruik van maken. Daar zit de angel zit natuurlijk. Zo peilde het Stedelijk Onderwijs Antwerpen eind november in een poll onder haar personeelsleden of de invoering van de leraar-specialist een bedreiging of een kans is. Dat noopt ons toch tot enige argwaan… Ongeveer twee derde van de deelnemers sprak zich uit tegen en slechts 15 procent voor. Dit is een krachtig signaal. We blijven best op onze hoede. Ook daarom is de schoolpetitie belangrijk.
In de provincie Antwerpen verzamelden we al op veertig à vijftig scholen handtekeningen om af te geven aan de directeur. Van over heel de provincie stuurden afgevaardigden vele petitiebladen van scholen die bij meerderheid tekenden, van Turnhout en Mol over Zandhoven en Schoten, langs Mechelen en Willebroek tot Brasschaat en Essen. Vaak tekende 80 tot 100 procent van de collega’s. Doordat de afwijzing van deze maatregelen op de werkvloer zo breed gedragen wordt, ging het tekenen van de petitie meestal heel vlot. Zie ook de getuigenissen verderop.
Dit zijn maatregelen waarvan een grote meerderheid inziet dat ze ronduit slecht zijn voor het onderwijs. Toch bestaat het gevaar dat ze stilaan binnensijpelen in de scholen. Directeurs zijn immers op zoek naar extra middelen om scholen te laten draaien. Als ze daardoor op langere termijn toch willen putten uit de 30 miljoen voor de ‘leraar-specialist’, krijgen degenen die ons onderling willen laten concurreren uiteindelijk hun zin. Dat wil ACOD niet laten gebeuren. Begin september voerden de christelijke onderwijsvakbonden COC en COV eveneens actie door op scholen badges te verspreiden met ‘Iedereen specialist’. Het onderwijspersoneel wijst verdelende maatregelen in groten getale af. Daarom zullen wij ons blijven organiseren tegen de uitvoering ervan. Die 30 miljoen euro per jaar kan immers veel beter besteed worden.
Getuigenissen
“De petitie is door iedereen ondertekend, ook door onze directie. 100 procent dus! Door de vele gesprekken in de leraarskamer, was er bij niemand twijfel om dit mee te ondertekenen. Het ging zeer vlot.” Ellen Cassiers, ACOD-afgevaardigde Stedelijke Kleuterschool De Groene Egel Deurne
“Bij ons op school is dit eigenlijk zeer vlot verlopen. Tijdens een personeelsvergadering heb ik een korte uitleg gegeven en bij de afwezige collega’s ben ik later even persoonlijk langs geweest. Iedereen toonde begrip. Ze aarzelden niet om hun handtekening onder deze petitie te zetten. Zelfs onze directie heeft dit mee ondertekend!” Anniek Prenen, ACOD-afgevaardigde Stedelijke BS De Speelvogel Deurne
“In juni al heb ik de enquête besproken met de collega’s. Zij tekenden dadelijk, zonder uitzondering! Dus op onze school gaat 100 procent akkoord met het standpunt van onze vakbond. Wij zijn tegen dit decreet.” Fanny Janssens, ACOD-afgevaardigde BSGO! De Stappe Stabroek
“Wij hebben ongeveer 100 leerkrachten die meer dan halftijds in dienst zijn. Ik heb zonder moeite 86 handtekeningen kunnen verzamelen.” Annemie Cornelis , ACOD-afgevaardigde Talentenschool Turnhout campus Boomgaard
“Voor GO! Freinetschool Wonderwereld in Essen (basisschool en eerste graad secundair) heeft iedereen getekend. Het ging zeer snel. Ik had iedereen een bericht gestuurd met alle relevante info. De meesten hadden de volgende dag al getekend, wat duidelijk maakt dat de leerkrachten totaal tegen het idee van leraar-specialist zijn. Na nog één herinnering waren de handtekeningen compleet. Daarna gaven we de petitie aan de directie. Hij begrijpt de redenering en hing de petitie aan zijn prikbord.” Kim Michielsen, ACOD-afgevaardigde GO! Freinetschool Wonderwereld Essen
“We organiseerden de petitie op Dé Kunsthumaniora tijdens de deliberaties. We hebben dit eerst met onze directie besproken die er absoluut voor de volle 100% achter stond. Blijkbaar had onze scholengroep reeds beslist onze fijne minister Weyts niet te volgen. Vermits onze school zeer veel leerkrachten heeft die maar enkele uurtjes lesgeven (individueel muziekinstrument bijvoorbeeld) waren niet alle collega’s aanwezig op de deliberaties. Daardoor ligt ons percentage handtekeningen iets lager. Toch bereikten we 119 collega’s! We stuurden hen op voorhand een mail met de uitleg over de petitie en hebben dan de papieren ter beschikking gesteld aan de lokalen van de deliberaties. Daar hebben we zeer veel positieve reacties op gekregen!” Els Riské en Mieke De Cock, ACOD-afgevaardigden Dé Kunsthumaniora Antwerpen
“Bij ons in de kleuterschool tekende bijna 100 procent. De reacties waren zeer positief. Iedereen staat echt achter wat ze getekend hebben. De collega’s die niet getekend hebben, waren gewoon niet aanwezig, maar zij zouden ook zeker getekend hebben. Ik heb in mijn uitleg gesproken vanuit ‘wij als groep’, alle leerkrachten, aangesloten bij een vakbond of niet. We moeten samen opkomen voor hetzelfde doel. Dit werd ook positief onthaald.” Veerle Heyens, ACOD-afgevaardigde Stedelijke kleuterschool De Tandem Antwerpen
“De reacties waren zeer positief. Iedereen staat echt achter wat ze getekend hebben”. “Toen ik rondging met de petitie over de leraar-specialist, reageerde ‘elke’ collega met een duidelijke nee-stem. De collega’s hoefden er helemaal niet over na te denken, dit was een ‘no-brainer’. Wij zijn allemaal specialist in ons ‘specialistisch’ ziekenhuisonderwijs. Iedereen heeft met volle overtuiging getekend, ook onze directie. Al maakte zij wel de kanttekening dat als deze maatregel er alsnog zou doorkomen, ze dit zou toekennen aan onze coördinator. Een collega die niet voor de klas staat. En laat dit nou net niet de bedoeling zijn.” Ronald Ponnet, ACOD-afgevaardigden Ziekenhuisschool (De leerexpert)
“Van de ongeveer 130 personeelsleden in Hoboken hebben 100 de petitie getekend. Waarschijnlijk heb ik enkele collega’s niet kunnen aanspreken want iedereen die ik sprak ging akkoord.” Ann Van de Wyngaert, ACOD-afgevaardigde Sint-Agnesinstituut Hoboken
“Toen het onderwerp in de media voor de eerste keer ter sprake kwam, merkten we al dat dit een onderwerp was waar zeer weinig tot geen positieve reacties op waren in de leraarskamer. Toen nadien de vraag vanuit ACOD kwam voor de petitie, zijn we in actie geschoten. We zijn eerst bij onze directie langs gegaan. Zij stond achter de petitie en we hebben deze tijdens de klassenraden door alle aanwezige teamleden kunnen laten ondertekenen. Vaak was het onderwerp van de petitie voldoende om mensen te laten tekenen. Soms moesten we een woordje uitleg geven over de vermoedelijke impact van de leraar-specialist op het team.
Op het volgende BC [het overlegcomité van directie en syndicale afgevaardigden, nvdr.] hebben we het onderwerp op de agenda laten plaatsen en samen met de directie een protocol afgesloten van niet akkoord met de inrichting van de leraar-specialist. Op deze manier heeft ook de directie een wapen, mocht de vraag komen van hogerhand om de leraar-specialist in te richten.” Jelle Maerevoet, afgevaardigde ACOD MS Den Brandt Boom
“Op onze school heb ik de petitie afgedrukt en voorgelegd einde juni 2023 tijdens de delibererende klassenraden. Op die manier konden er zoveel mogelijk collega’s bereikt worden, vermits iedereen op de klassenraden aanwezig moet zijn. Dit was een bijzonder laagdrempelige manier om het wijdverspreide ongenoegen over dit beleid kenbaar te maken. Zonder aarzelen werd de petitie unaniem door alle aanwezigen ondertekend, waardoor we uiteindelijk het leeuwendeel van onze leerkrachten konden engageren. Er waren geen noemenswaardige negatieve reacties met betrekking tot het laten circuleren van deze petitie. De meerderheid van de collega’s stond achter het standpunt van GO! Antwerpen om niet toe te geven aan het initiatief van het Kabinet Weyts en deze omzendbrief dus niet toe te passen met betrekking tot de leraar-specialist.
De invoering van de leraar-specialist werd in de zachtste bewoordingen als ‘onhelder’ ervaren met de bedenking dat deze functie niet goed werd omschreven en dat er praktisch geen objectieve criteria werden vooropgesteld. In ‘hardere’ bewoordingen gewaagden collega’s van het bewust zaaien van tweedracht, favoritisme vanuit de directie of de collega’s, neiging tot het oppoken van concurrentiedrift tot zelfs het expliciete aanzwengelen van afgunst. De meeste collega’s ervaren deze voorgestelde maatregelen als zo surreëel en impulsief dat het relatief makkelijk ging om het team unaniem te overhalen zich expliciet uit te spreken tegen de invoering van de gestelde maatregelen.” Vincent Van Roy, ACOD-afgevaardigde Atheneum MXM
Wim Benda
Dit artikel verschijnt in het winternummer van Standpunt, het tijdschrift van ACOD Onderwijs provincie Antwerpen en in De Wereld Morgen
Lees ook:
Invoering van gastleraar en leraar-specialist botst op veel weerstand
ACOD start petitie tegen invoering “gastleraar” en “leraar-specialist”
