In het afgelopen schooljaar organiseerde de lerarenorganisatie Ovds (Oproep voor een democratische school) een uitgebreide enquête[1] onder 1458 Vlaamse en Franstalige leerkrachten[2] rond het niveau van het onderwijs. De voorbije maanden hebben we hard gewerkt om de antwoorden op de vele vragen uit de enquête statistisch te verwerken, om te zetten in begrijpbare indicatoren en te visualiseren in tabellen en diagrammen.
We zijn verheugd u hier een rapport met de belangrijkste resultaten te kunnen aanbieden.
1. Het volledige rapport (150 bladzijden)
Hier kunt u het volledige rapport downloaden.
In dit rapport publiceren we per onderdeel van de enquête de antwoorden onder de vorm van cijfertabellen en diagrammen. Bij de tabellen en diagrammen hoort enige uitleg. Bij sommige cijfers geven we iets diepgaandere duiding, bv als de antwoorden van de Vlaamse en de Franstalige leerkrachten significant verschillend zijn, of bv om te wijzen op de verschillen in de reacties van leerkrachten in kansarme en kansrijke scholen, of bv om op te merken dat de leerkrachten uit het kleuteronderwijs niet akkoord gaan met de tendens dat eindtermen/minimumdoelen minder veeleisend zijn geworden …
Als Ovds formuleren we in dit rapport ook enkele aanbevelingen om het niveau van ons onderwijs te verbeteren. Als lezer zal u misschien niet met alle aanbevelingen akkoord gaan of van mening zijn dat andere aanbevelingen zich opdringen. Aarzel niet met ons in discussie te treden via ovds@democratischeschool.org (wij zijn bereid om uw standpunt eventueel op te nemen op onze website).
2. Samenvatting van het rapport (10 bladzijden)
Als u 150 bladzijden te veel vindt voor een eerste lectuur, raden we aan om de samenvatting van het rapport te lezen. U vindt er de voornaamste vaststellingen, conclusies en aanbevelingen. Lees: artikel “Meerderheid leerkrachten ziet daling niveau”.
3. Meer cijfers …
Hoewel het “volledige” rapport (zie hoger) reeds meer dan 150 bladzijden telt, bevat het niet de volledige antwoorden op alle gestelde vragen van de enquête. Daarom publiceren we hier ook een bijlage met cijfertabellen per vraag. Hier kunt u meer cijfers vinden (in het Frans).
Geïnteresseerde onderzoekers (bv docenten van universiteiten en hogescholen of studenten die een thesis voorbereiden) kunnen contact opnemen met ovds@democratischeschool.org om toegang te krijgen tot de volledige databank of om uitleg te krijgen bij de gebruikte methodologie om de gegevens te verwerken.
4. De enquête in de media
De Morgen, Knack, vrt, De Wereld Morgen, BELGA, Le Soir, La Libre Belgique, La Dernière Heure, RTBF, RTL Info … besteedden enige aandacht aan de resultaten van de lerarenenquête van Ovds-Aped over het niveau van het onderwijs.
- De enquête beperkte zich niet tot de vraag of het niveau van het onderwijs stijgt of daalt. Er waren 15 inhoudelijke vragen, verdeeld over vijf onderdelen. A. De leerlingen (inschatting van hun resultaten, factoren die zwakke resultaten verklaren …); B. eindtermen en leerplannen (helderheid, volume, veeleisendheid, kennis/vaardigheden); C. pedagogische praktijken; D. maatschappelijke en culturele evoluties; E. algemeen niveau (daling of stijging?, gewenste maatregelen). Bijlage 2 van het rapport bevat de vragenlijst. Er was minimaal vijftien minuten nodig om alle vragen te beantwoorden. Elk onderdeel eindigde met een open vraag, waar respondenten hun antwoorden konden verduidelijken of beargumenteren. We werden overspoeld met getuigenissen en commentaren, meer dan 250 bladzijden in totaal. In het rapport hebben we een klein deel van deze getuigenissen ter illustratie opgenomen. In andere publicaties zullen we een meer uitgebreide bloemlezing publiceren. ↑
- De vragenlijst bleef toegankelijk tot het einde van het schooljaar 2022-2023. In totaal namen 1.458 mensen (607 Nederlandstaligen en 851 Franstaligen) deel aan het onderzoek. Van hen vulden 1.151 personen de vragenlijst volledig in (483 Nederlandstaligen en 668 Franstaligen). De overgrote meerderheid van de deelnemers aan de enquête waren leerkrachten in actieve dienst. Daarnaast waren er ook ex-leerkrachten (gepensioneerden, leerkrachten die nu een andere job uitoefenen), schoolhoofden en andere personeelsleden uit het onderwijs. (voor details: zie bijlage 1 in het rapport). Gezien de gevarieerde samenstelling zijn we van mening dat de steekproef in grote lijnen representatief is. ↑
