“Scholen doen wat ze kunnen, maar ze reageren in verspreide slagorde. Dat kun je ze niet verwijten. Daarom moet de overheid ingrijpen. Het kabinet van Onderwijs lijkt overrompeld en reageert traag’, zegt Ides Nicaise (professor KU Leuven) in De Standaard (4 april). Hij pleit voor een urgentieplan.
De Standaard laat in een lang artikel over ‘Corona op school’ [1] leerkrachten, brugfiguren en directies aan het woord over hun inzet om zo veel mogelijk leerlingen zo goed mogelijk te ondersteunen. Dit onderdeel van het artikel is zonder meer een “ode aan de schoolmeester”. [2] We lezen in de getuigenissen ook op welke limieten de onderwijsmensen op het terrein botsen: kinderarmoede (een thuissituatie die het materieel moeilijk maakt om thuis voor school te werken), segregatie (scholen met weinig en scholen met veel kansarme leerlingen), de pedagogische beperkingen van afstandsonderwijs (als het al lukt alle leerlingen te bereiken), de onmogelijkheid om een praktijkvak te beoefenen.
“436 van onze 1100 leerlingen hebben thuis geen computer. We hebben de indruk dat het toch om meer gaat dan de 1 à 2 procent waarover de minister van Onderwijs spreekt. (…) Zeven leerlingenbegeleiders bellen de hele tijd rond, en als het niet meteen lukt, bellen we nog tien keer. Na ruim twee weken hebben we een kleine veertig leerlingen nog niet kunnen bereiken. Die gaan we thuis opzoeken.” (directrice KTA Deurne)
“Het is belangrijk dat ik mappen aan huis kan brengen, en kan rondbellen om te horen wie een laptop wil afhalen op school.” (brugfiguur KTA Gito Groenkouter Gent)
“Sommige van onze leerlingen werken hun taken vlekkeloos af en vragen meer oefeningen. Maar er is ook een groep die onder de radar verdwijnt, of die je heel hard moet motiveren. Drempels halen we zoveel mogelijk weg. Als leerlingen geen computer of tablet hebben, vragen we de taken op papier te maken, er een foto van te nemen en die door te sturen. Het is allemaal heel tijdsintensief, maar het is het enige wat werkt”. (leerkracht Heilig Hart, Kessel-Lo)
In het artikel in “De Standaard” komen ook enkele professoren aan het woord: Wouter Duyck (U Gent), Kristof De Witte (KU Leuven), Pedro De Bruyckere (Arteveldehogeschool), Wim Van Lancker (KU Leuven) en Ides Nicaise (KU Leuven). Deze laatste pleit voor een heus urgentieplan voor het onderwijs.
Scholen en leraars uitrusten voor afstandsonderwijs
“We moeten de radicale switch maken naar afstandsonderwijs, met ondersteuning voor wie het moeilijk heeft. Tegen het eind van de paasvakantie zouden alle leerkrachten die de basisvaardigheden voor afstandsonderwijs missen, verplicht een snelcursus moeten volgen. Scholen die nog niet over de juiste educatieve software beschikken, moeten bijgestaan worden door koepels, begeleidingsdiensten, gespecialiseerde bedrijven en misschien zelfs de openbare omroep.”
pc en internetaansluiting voor alle leerlingen
Ides Nicaise: “Tegelijk moeten ze haarfijn in kaart brengen wie niet over een pc of internetaansluiting beschikt. Kansarme leerlingen moeten voorrang krijgen voor de tienduizend laptops die minister Weyts wil uitdelen. De federale overheid zou Proximus, een overheidsbedrijf, kunnen verplichten gratis internet aan te bieden aan gezinnen die onder de armoedegrens leven.”
Weyts stelt 200.000 euro ter beschikking voor een vzw die 10.000 laptops inzamelt bij bedrijven en organisaties, er de nodige software op installeert en ze aan leerlingen bezorgt. Heel wat scholen nemen reeds initiatieven. “De GO! Scholengroep Brussel zoekt creatieve oplossingen voor leerlingen die thuis moeten studeren, maar zonder internet of computer zitten. Zij kunnen niet enkel papieren werkbundels ophalen aan de school of toegestuurd krijgen per post, maar hebben ook de mogelijkheid om tablets of laptops uit te lenen. De Scholengroep Brussel vraagt voor hen gratis internet. In dertien gemeenten kunnen de kinderen intussen op het publieke netwerk van Telenet en Proximus.” [3]
Een-op-een ondersteuning voor leerlingen
Ides Nicaise: “Leerlingen die niet goed met computers kunnen werken, en zeker de leerlingen uit kansarme gezinnen, moeten een-op-een ondersteuning krijgen. Je zou gepensioneerde leerkrachten of studenten uit de lerarenopleiding kunnen vragen om dat te doen. Schakel de duizenden vrijwilligers in van de huiswerkklassen en buddysystemen die stilliggen – velen van hen zitten misschien tijdelijk werkloos thuis. Zij kunnen telefonisch of online hulp bieden, of langsgaan bij leerlingen met laptops en lesmateriaal.”
Intensieve begeleiding op school van leerlingen met problemen
“Zodra de scholen weer (gedeeltelijk) opengaan, kan in een overgangsperiode met halve lesdagen gewerkt worden. De namiddagen zijn dan voor differentiatie: wie zelfstandig thuis kan werken, kan zich bezighouden met online opdrachten. Zodat de scholen alle leerkrachten kunnen inzetten voor intensieve begeleiding van leerlingen met problemen.’’
Ides Nicaise neemt hier de boodschap over van Netwerk tegen Armoede, Welzijnszorg, Welzijnsschakels, ATD Vierde Wereld en Samenlevingsopbouw die de verspreiding van laptops en de toegang tot internet toejuichen als positieve stappen “maar die wellicht niet volstaan om echt alle kwetsbare gezinnen te bereiken. (…) Daarom moet ook gekeken worden naar een aangepast lesaanbod op de school zelf, specifiek voor de kinderen die ook na de paasvakantie op school opgevangen worden. Dat kan ook uitgebreid worden naar leerlingen die het moeilijk hebben voor bepaalde vakken, los van de inkomenssituatie van de ouders. Nieuwe leerstof kan dan in kleinere groepjes aangeleerd en ingeoefend worden. Er komt misschien ook ruimte voor remediëring en/of verdieping. Of scholen kunnen contactmomenten organiseren waarop leerlingen in kleine groepjes bijles kunnen krijgen of problemen met de nieuwe leerstof kunnen aankaarten.” [4]
Professor Jan Van Damme: “Lezen, lezen, lezen”
Professor (emeritus onderwijskunde) Jan Van Damme (KU Leuven) komt niet aan het woord in de reportage van De Standaard Weekblad (van 4 april) maar schreef [5] eerder een opiniestuk met enkele tips om te voorkomen dat leerlingen leesachterstand oplopen door de coronacrisis.
“Via een samenwerking tussen de overheid, onderwijskoepels, bibliotheken, scholen en ouders zouden we na de lockdown veel leesclubs kunnen oprichten waarin groepjes kinderen begeleiding krijgen om rond een bepaald thema één of meer boeken te lezen en daarover van gedachten te wisselen. Tijdens het derde trimester kan dat hopelijk nog in de klas gebeuren, maar we moeten nu al voorbereidingen treffen om dat voort te zetten in (een deel van) de zomervakantie. (…)
Bibliotheken (schoolbibliotheken en openbare bibliotheken) moeten hun assortiment van goede kinderboeken ten volle etaleren of sterk uitbreiden, zodat grote groepen kinderen er gebruik van kunnen maken. (…)
De goede schoolbibliotheken zouden tijdens de zomervakantie een beperkt aantal uren per week kunnen openblijven. Voor de duur van de vakantie kunnen enkele leerkrachten die goed vertrouwd zijn met kinderboeken, vrijwillig en roterend een paar uren per week individuele kinderen en gezinnen helpen bij hun keuze. (…)
Scholen kunnen misschien in de vakantie ook enkele weken een zomerschool organiseren, op zijn minst voor hun kansarme leerlingen. Welke leerlingen daaraan echt behoefte hebben, weten de meeste leerkrachten nu al, op basis van hun ervaringen tijdens de voorbije schoolarme weken. Leerkrachten moeten zelf beoordelen of ze daaraan willen en kunnen meewerken. (…)
De Vlaamse overheid zou scholen en bibliotheken een extra budget kunnen verlenen om een grote lading kwaliteitsvolle kinder- en jeugdboeken aan te kopen. En om personeel te vergoeden voor de tijdelijke extra inzet tijdens de zomervakantie.”
Tino Delabie
Voetnoten
- “Het slagveld op school. Dit wordt de coronageneratie. Meer jongeren zullen eindigen zonder diploma”. De Standaard Weekblad, p. 27-32, 4 april 2020 ↑
- Ilse Geerinck, docent in de Lerarenopleiding UCLL, schreef een “Ode aan de schoolmeester” , De Wereld Morgen, 1 april 2020 ↑
- “Scholengroep Brussel leent laptops uit aan kansarme leerlingen”, Bruzz, 25 maart 2020 ↑
- “Geef kwetsbare leerlingen na de paasvakantie ondersteuning op school”, 26 maart 2020, persmededeling Netwerk tegen armoede ↑
- “Laat kinderen lezen, lezen, lezen”, 3 april 2020, De Standaard, Opinie Jan Van Damme↑
