10 jongeren tussen 17 en 23 jaar verdiepten zich in 2016-2017 een jaar lang in het thema ‘gelijke kansen in het onderwijs’. Ze deden dat vrijwillig, en in hun vrije tijd. Elk jaar loopt een groepje jongeren een soortgelijk proces. Maak kennis met Bataljong, een jongerenproject van de organisatie Tumult.
Bataljong dat is…
Een jongerenproject van Tumult
Tumult is een landelijk georganiseerde jeugdorganisatie. Het doel? Kinderen en jongeren vredevol laten samenleven. Een belangrijke waarde is ‘maatschappijkritisch denken’. Daarvoor organiseert de vzw onder andere het jongerenproject Bataljong.
|
Voordelen |
Nadelen |
|
De kracht van het jeugdwerk ligt in het informeel leren. Aanwezigheid is niet verplicht. Jongeren krijgen geen examens of huiswerk, maar leren wel de hele tijd bij. Ze krijgen veel input over het thema, maar oefenen onbewust ook hun sociale vaardigheden. Ze discussiëren, helpen elkaar, werken samen en maken plezier. |
Bataljong is heel flexibel, maar daardoor ook vrijblijvend. Het is een moeilijk evenwicht zoeken tussen vrijheid geven en engagement terugkrijgen. Sommige jongeren komen te laat, of zeggen af. Ze komen graag samen in groep, maar willen niet altijd thuis verderwerken aan hun engagement. Toch blijven ze wel gemotiveerd. |
Een mix van jongeren
Tumult kan rekenen op een geëngageerde achterban van jongeren met verschillende achtergronden. Die komen bijvoorbeeld uit de animatorcursussen, waar een mix van Belgische jongeren en nieuwkomers aan deelneemt. Of uit de inleefreis, een intense buitenlandse ervaring voor jongeren tussen 15 en 18 jaar.
|
Voordelen |
Nadelen |
|
De mix is een grote meerwaarde voor het project. Dat uitte zich in 2016-2017 ook heel duidelijk in het thema: de onderwijsachtergrond liep heel erg uiteen: van tweedekansonderwijs over een OKAN-verleden tot een masteropleiding. De jongeren werpen stuk voor stuk een unieke blik op het thema, elk vanuit zijn of haar specifieke achtergrond. Zo leren ze ook veel van elkaar. |
Tumult vist uit een bekende vijver, maar bereikt moeilijk jongeren van buitenaf. Daardoor blijft het aantal betrokken jongeren beperkt. Het blijft soms ook ‘preken voor eigen kerk’ omdat de jongeren van Tumult vaak al vooraf dezelfde mening delen over de thema’s die ze kiezen. |
Een zelfgekozen thema
Elk nieuw Bataljongproject begint met een creatieve brainstorm over een nieuw thema. De jongeren krijgen carte blanche en kiezen iets dat hen raakt of verontwaardigt. In 2016-2017 was dat gelijke kansen in het onderwijs, de voorgaande jaren kozen ze voor asiel en migratie, mensenhandel en Vlaanderen-Wallonië.
|
Voordelen |
Nadelen |
|
De jongeren kiezen het thema zelf, en zijn daardoor extra gemotiveerd. Ze willen er meer over te weten komen en discussiëren erop los. |
Het thema is niet per se actueel. Een actueel thema zou helpen om extra jongeren te overtuigen om mee te doen, om makkelijker informatie en sprekers te vinden over het thema en om de actie op het einde van het jaar in de aandacht te brengen. |
Het proces, van brainstorm tot actie
Stap 1: kies een thema
Een creatieve brainstorm, zo begint het altijd. In 2016-2017 wandelden de jongeren in gedachten langs hun straat, door hun huis en in hun school. Wat zagen ze, wat hoorden ze? Wat verwonderde hen? En wat maakte hen kwaad?
Uit de tientallen ideeën destilleerden de jongeren hun topidee: gelijke kansen in het onderwijs.
Tumult begeleidt het proces, maar de jongeren beslissen alles zelf. Die participatieve aanpak vormt de rode draad door het hele proces.
Stap 2: zoek rijke input voor activiteiten
Oké, de interesse voor het thema is er. Nu is het belangrijkste doel rijke input vinden om de jongeren verschillende facetten van het thema te tonen. Zo verruimen ze hun blik. Waar we de input gaan halen?
De jongeren zelf: iemand kwam al in contact met Teach for Belgium en schreef zelf de mail om hen uit te nodigen.
Google: combineer wat zoektermen in het thema en je vindt meteen heel wat info. Zo botsten we bijvoorbeeld op Ovds.
Via via: soms praat je met iemand over het project en verwijst die je door naar interessante bronnen.
Nieuwssites: het thema gelijke kansen in het onderwijs kwam in 2016-2017 toevallig behoorlijk veel in de media. Ideaal voor de jongeren om lustig artikels te delen en te becommentariëren.
De jongeren geven zelf aan dat de veelzijdige input de belangrijke reden is waarom ze meedoen aan Bataljong. Ze vinden het heel verrijkend voor hun persoonlijke ontwikkeling. “We leren veel bij over de thema’s en ontmoeten interessante mensen. Dat is superboeiend!”
Het contact met externen gebeurt wel voornamelijk door de stafmedewerkers van Tumult. De meeste jongeren vinden het moeilijk en doen het niet graag.
Stap 3: zorg voor gevarieerde en activerende werkvormen
Een droge lezing van 3 uur, daar doet Tumult niet aan mee. Activiteiten moeten speels, participatief en interactief zijn. Daarom zijn de werkvormen heel gevarieerd. Dat zorgt ervoor dat de jongeren geconcentreerd en gemotiveerd blijven, en dat er voor elke leerstijl iets aanwezig is.
Bovendien hecht de organisatie ook veel belang aan groepsbindende activiteiten, en spelletjes waarbij ze elkaar beter leren kennen. Een goede sfeer is essentieel voor leuke en waardevolle activiteiten.
|
Voorbeeld: kennismaking en groepsbinding |
|
Stoeftekenen – materiaal: schrijfgerief en papier, hoed Iedereen heeft talent, ook bij Bataljong. Tijd om daarover te stoefen! Alle spelers krijgen een papier en schrijfgerief. De opdracht: teken een talent of goede eigenschap van jezelf. Ben je een voetbalster in spe? Binnenkort topdiplomaat? Droom je van een eigen beautysalon? Of kan je net heel goed luisteren? Iedereen stopt zijn opgevouwen tekening in een hoed. Om beurten trekt iemand een tekening uit de hoed, en raadt hij over welk talent of welke eigenschap het gaat. En bij wie die past natuurlijk! |
Stap 4: Bepaal samen wat je meeneemt
Veel input is goed, maar wat onthoud je daar nu van? Bij Bataljong is er altijd ruimte voor reflectie en terugkoppeling.
|
Voorbeeld: inhoud herhalen en focus bepalen |
|
Moment in het proces: de jongeren zijn een heel weekend bij elkaar in februari. Op dat moment hebben ze al heel wat input gekregen. Tijd nu om eruit te halen wat zij het belangrijkst vinden en welke inhoud ze meenemen naar de actie. Deze methodiek gebruikte Tumult bij het thema gelijke kansen in het onderwijs. Er zijn 6 doorschuiftafels. Op elke tafel komt een ander stukje input aan bod. Elke tafel heeft ook een eigen methodiek om de inhoud op te frissen. De inhoud die ze herhalen, is op basis van verslagen van die activiteiten. De puzzel. Op een A3-blad staat de inhoud van een workshop in kaders. Elke kader bevat een ander onderwerp dat aan bod kwam. Het A3-blad is in stukken geknipt. De opdracht: maak de puzzel. Bespreek daarna de inhoud die erop staat. De categorieën. Er ligt een blad met 3 grote titels op: “Wat willen ze?” – “Hoe doen ze dat?” en “Wat wilden we toen onthouden?”. Dat ging bij Bataljong over de aanpak van Teach for Belgium. Er liggen papierstrookjes die ze bij de juiste titels moeten combineren. Er is ook een verbetersleutel voor wanneer ze klaar zijn. als je deze werkvorm gebruikt, kun je spelen met het aantal categorieën en bijhorende papierstrookjes. De quiz met ‘strafopdrachten’. De groep krijgt quizvragen op papiertjes over een documentaire die ze zagen. Iedereen is om de beurt quizmaster. Je stelt telkens een meerkeuzevraag aan je rechterbuur. De bedoeling is om minstens 6 vragen na elkaar juist te beantwoorden. Voor elke vraag die de ploeg verkeerd beantwoordt beginnen ze dus terug van nul. Er is meer: als je een verkeerd antwoord geeft moet je ook een doe-opdracht trekken en uitvoeren. (Bijvoorbeeld: iemand gorgelt een liedje en de groep raadt wat het is.) Er liggen ook kaartjes met de doe-opdrachten op. Als je 6 vragen na elkaar juist hebt OF er is een afgesproken tijd voorbij, mag je naar de oplossing kijken. Actieve invuloefening. Opdracht is om een invuloefening aan te vullen. Die ligt iets verderop van de tafel, buiten het zicht. Je moet estafettegewijs om de beurt naar het schrijfkader lopen om het aan te vullen. Je tijd is beperkt, zolang de rest van de groep een fitnessoefening volhoudt mag je schrijven. Denk aan: planken, wall sit, armen gestrekt naast het lichaam. De fitnessoefeningen hangen omhoog met prentjes erbij. De opdracht eindigt als de invuloefening klaar is of de tijd om is. Fotogenieke herinneringen. De jongeren krijgen foto’s over de onderwerpen die aan bod kwamen. Ze schrijven per foto op wat ze zich nog herinneren over het onderwerp. Na een afgesproken tijd kijken ze naar een verslag om te zien of ze dingen zijn vergeten. Museum. Loop rond in het museum, in stilte. Er hangen (kranten/opinie)artikels omhoog. Er staat telkens eerst de samenvatting. Als je meer over de artikels wilt te weten komen, doe je een flapje omlaag. Schrijf op je notitieblaadje de titels op van de artikels die je wilt bespreken. Na 15 minuten kom je samen met je groepje en bespreek je de artikels. Na de opfrissing van een onderdeel, bepaalden ze telkens in de kleine groepjes wat ze het belangrijkst vonden, wat ze willen onthouden en meenemen naar de actie. Daar was nog een extra methodiek voor met een dobbelsteen. Bij elk cijfer van de dobbelsteen hoorde een vraag waarover ze moesten nadenken. Aandachtspunten
|
Stap 5: Zet de input om in een actie
Het werkjaar van Bataljong eindigt altijd met een actie. Hun mening heeft stevig vorm gekregen en is nu rijp voor het grote publiek.
Meestal is het een sensibiliseringsactie op straat, maar bij het thema gelijke kansen in het onderwijs gooiden de jongeren het over een andere boeg. Ze maakten een stellingenspel voor leerkrachten, en zetten hun aanbevelingen om in infographics, die je ook in dit nummer van De Democratische School vindt.
Voor de actie is er elk jaar een actieve denkoefening op basis van volgende vragen:
-
Wat willen we bereiken? Wat is het doel?
-
Wie willen we bereiken? Wie is de doelgroep?
-
Wat willen we dat mensen onthouden? Wat is de boodschap?
-
Welke toon gebruiken we? Willen we mensen choqueren, laten lachen, doen nadenken?
-
Waar en wanneer vindt de actie plaats?
-
Welke middelen hebben we nodig?
Het is niet gemakkelijk om op het einde van het schooljaar nog een sterk engagement te verwachten van jongeren. Examens en blokken zitten soms in de weg. Toch slagen ze er elk jaar opnieuw in om anderen te bereiken met hun mening.
De infografieken uit het project van Bataljong vind je op de website van Tumult.
| Tumult op de 6 uren van de democratische school
De jongeren van Tumult stellen hun project over diversiteit en gelijke kansen op school voor op de 6 uren van de democratische school op 18 november. Meer info en inschrijvingen: www.democratischeschool.org |
