In mei 2015 hield de lerarenorganisatie Ovds-Aped (Oproep voor een democratische school – Appel pour une école démocratique) bij 3200 leerlingen een enquête rond hun kennis over klimaatverandering, uitputting van fossiele energiebronnen en hernieuwbare energie. De leerlingen zaten in het 5de, 6de of 7de jaar (ASO, TSO of BSO) van het secundair onderwijs, verspreid over 109 scholen van het Vlaams en Franstalig onderwijs.
De resultaten van de enquête werden voorgesteld op een persconferentie op 20 oktober 2015 in Brussel. Onderaan dit artikel kunt u de gedetailleerde resultaten van deze enquête downloaden.
We publiceren hier het voorwoord van de voorzitster van Ovds bij de publicatie van de resultaten van deze leerlingenenquête.
Dit najaar zal het Vlaams Parlement een debat wijden aan de doelstellingen (eindtermen) van het onderwijs. Heel wat andere dossiers die met de inhoud van het onderwijs te maken hebben, zullen dit schooljaar aan bod komen: de hervorming van het secundair onderwijs, de hervorming van de lerarenopleiding, de plaats van het duaal leren binnen het onderwijslandschap, de overgang tussen secundair en hoger onderwijs.
De enquête rond “klimaat en energie”, die Ovds-Aped (Oproep voor een democratische school – Appel pour une école démocratique) in mei 2015 bij 3200 leerlingen hield, biedt veel interessant materiaal voor het maatschappelijk debat rond de inhoud van ons onderwijs. We overdrijven niet als we in de conclusies o.a. stellen dat deze enquête illustreert dat de algemene vorming bij veel leerlingen grote hiaten vertoont.
Wij staan niet alleen met deze vaststelling. Recent schreef Pieter Boussemaere, docent aan de lerarenopleiding van de VIVES-hogeschool (Brugge), in een open brief (De Morgen, 24 juni 2015) aan onderwijsminister Crevits: “Zo’n 90 procent van de Vlaamse jongeren is niet in staat om de oorzaak van de klimaatopwarming correct te benoemen. En dat terwijl het broeikaseffect zowat het enige is dat in alle curricula verplichte leerstof is. We houden onze jongeren dan ook fundamenteel onwetend. (…) Men zocht een oplossing door in 2010 nieuwe vakoverschrijdende eindtermen ’duurzame ontwikkeling’ in te voeren. Maar die zijn erg vaag en het woord ’klimaatverandering’ komt er zelfs niet in voor. ’Duurzaamheid’ is dan ook een erg breed begrip. De klimaatopwarming an sich maakt daar maar een verwaarloosbaar deel van uit. Het wordt aangeraakt, maar niet onderwezen.”
Een docent van de lerarenopleiding in Leuven, Arjan van der Star, schrijft: “Vanuit mijn vakgebied (geologie en geografie) sta ik in de lerarenopleiding al uitgebreid stil bij de klimaatproblematiek. Ik besteed er een volledig semester aan in het eerste opleidingsjaar. En ik doceer een cursus Extreem Weer en een cursus Arctica & Antarctica, uniek voor de Vlaamse lerarenopleidingen. Natuurlijk heb ik in de lerarenopleiding meer vrijheid (ruimte en tijd) dan leerkrachten in het secundair onderwijs om deze cursussen uit te werken, maar ik vind het belangrijk dat mijn studenten goed de feiten van de fictie kunnen onderscheiden. De media zijn niet altijd even correct.”
Het onderwijs kan niet vrijblijvend toekijken bij de cruciale problematiek van de klimaatverandering, de uitputting van de fossiele energiebronnen en de urgentie van een transitie naar hernieuwbare energie. Het onderwijs moet alle jongeren, ongeacht waar ze later op de arbeidsmarkt terecht komen, de wereld leren begrijpen. Begrijpen betekent o.a. een solide wetenschappelijke vorming. Een veelzijdige vorming, algemeen en polytechnisch, voor alle jongeren. En de School moet geen valse neutraliteit belijden: de wereld “begrijpen” dient om de wereld te veranderen en dit betekent hier in verzet gaan tegen de economische en politieke krachten die de wereld vandaag op ecologisch en sociaal vlak naar de catastrofe voeren. Het is vijf na twaalf voor de klimaatverandering. De duizenden jongeren uit ons land die zich klaar maken om eind november (2015) in Parijs, met vele honderdduizenden, te manifesteren naar aanleiding van de VN-klimaattop, tonen ons de weg.
We hopen dat vele collega’s-leerkrachten uit de resultaten van deze enquête zullen onthouden welke onze fundamentele opdracht is: de jonge generatie vormen en opleiden om de grote ecologische en sociale uitdagingen aan te pakken.
Ovds zal niet nalaten de resultaten van deze enquête onder de aandacht te brengen van de minister van onderwijs en de leden van de commissie “onderwijs’ van het Vlaams Parlement.
Ik wens alle leerlingen, leerkrachten en directies die meewerkten aan het welslagen van deze enquête, van harte te bedanken. Ik dank ook allen die meewerkten aan het tot stand komen van dit rapport, in het bijzonder Nico Hirtt, die honderden uren besteedde aan de statistische verwerking van de resultaten en het uitschrijven van de analyses en de conclusies.
Romy Aerts
Hier kan u het volledig rapport van de OVDS-enquête “Wat weten onze leerlingen over klimaatverandering en de uitputting van energiebronnen? ” downloaden :
- Deel 1 van het rapport (voorstelling, thematische analyse, analyse met punten, vragenlijst)
- Deel 2 van het rapport (antwoorden van de leerlingen, vraag per vraag, en technische bijlagen)
- De vragenlijst met de “juiste” antwoorden
Lees ook: de enquête onder 430 studenten van de lerarenopleidingen over klimaatverandering
