Auteur en historicus Pieter Boussemaere doceert prehistorie en wereldgeschiedenis aan de Hogeschool VIVES, afd. Brugge. Daar ontdekte hij dat de klimaatkennis bij onze jongeren en toekomstige leerkrachten, ondanks de vele media-aandacht, bedroevend laag en zelfs veelal foutief is.
In onderstaand opiniestuk richt hij zich tot minister Crevits.
Zo’n 90 procent van de Vlaamse jongeren is niet in staat om de oorzaak van de klimaatopwarming correct te benoemen. En dat terwijl het broeikaseffect zowat het enige is dat in alle curricula verplichte leerstof is.
We houden onze jongeren dan ook fundamenteel onwetend. Alleen het vak aardrijkskunde is expliciet met de materie bezig. Maar het beperkte aantal contactmomenten en de berg andere kennis die aardrijkskunde herbergt, maakt diepgang in de feiten onmogelijk.
Men zocht een oplossing door in 2010 nieuwe vakoverschrijdende eindtermen ‘duurzame ontwikkeling’ in te voeren. Maar die zijn erg vaag en het woord ‘klimaatverandering’ komt er zelfs niet in voor. ‘Duurzaamheid’ is dan ook een erg breed begrip. De klimaatopwarming an sich maakt daar maar een verwaarloosbaar deel van uit. Het wordt aangeraakt, maar niet onderwezen.
Bovendien zeggen eindtermen niets over de manier waarop een onderwerp aan bod moet komen. Gevolg: iedereen doet maar wat en afhankelijk van de interesse van de leerkracht of de school leidt het in het beste geval tot een ‘project duurzaamheid’ of een andere vorm van informeel onderwijs, niet zelden verzorgd door een externe organisatie uit groen-linkse hoek.
En dat kan problematisch zijn. Zo is projectwerk in de meeste gevallen erg beperkt in de tijd, wordt inzichtelijke kennis stiefmoederlijk behandeld en is het vaak onvoldoende aan de leeftijd van de doelgroep aangepast. En niemand controleert de informatie op inhoud. Heel wat projecten focussen bijgevolg sterk op het gevoelsmatige. Ze vervallen in clichés en een moraliserend discours: We mogen geen vlees eten. We moeten de auto thuis laten. We mogen niet meer op reis met het vliegtuig.
Ik weet wel, op zich bestaan er voor elk voorbeeld wel goede argumenten pro, maar vergeten we niet dat moraliseren vanaf een bepaalde leeftijd een averechts effect heeft? Dat omgekeerde effect stellen onderzoekers ook vast bij volwassenen. Bij de overgrote meerderheid van de bevolking roept het steevast koppelen van de klimaatopwarming aan soberheid, opoffering en persoonlijke schuld vooral weerstand op. En dat niet alleen bij mensen die zich weinig of niet in de problematiek interesseren, maar ook bij zij die dat wel doen.
Ik roep onze minister van Onderwijs dan ook op om de klimaatopwarming dringend een aparte plaats te geven in de verschillende curricula. Zo maak je ten eerste een einde aan de huidige versnippering in het karige aanbod. Ten tweede garandeert een aparte ‘leerlijn klimaatopwarming’ inhoud op maat. Ten derde staat een leerlijn borg voor correcte informatie. Ten vierde legt het meer nadruk op het wetenschappelijke karakter van de klimaatproblematiek. En het zorgt tot slot voor een betere scheiding tussen de klimaatopwarming enerzijds en milieuproblemen anderzijds.
Dat laatste is belangrijk, want de klimaatopwarming is geen milieuprobleem. Het is een allesomvattende, geopolitieke en economische kwestie die ieder van ons aanbelangt. Maak er dan voor de hogere jaren desnoods een nieuw wetenschappelijk vak van, waarin verschillende disciplines elkaar vinden en waar toetsing bij hoort. Zo tonen we aan onze jongeren dat het ernstige materie is en dat we er als samenleving belang aan hechten om die door te geven.
Het lost op korte termijn misschien niets op, maar het staat wel garant voor een generatie die weet waar de klimaatklepel hangt. Mevrouw Crevits, u heeft een belangrijke sleutel in handen.
Deze Opinie verscheen eerder in “De Morgen” van 24 juni 2015
