BeverZaken is het nieuwste project van School Zonder Racisme dat vorig schooljaar uit de startblokken schoot.Leerkrachten en leerlingen motiveren om trajectmatig te werken rond wereldburgerschap, is het opzet.Acht scholen stapten in de boot. Een rijke ervaring, ook voor de vormingswerkers.De Democratische School had een gesprek over ervaringenen perspectieven met Mitch Vannecke, die het project in goede banen leidt.
Wereldburgerschap is nu niet meteen waaraan men denkt wanneer men “Beverzaken” hoort.Denken leerkrachten en leerlingen niet eerder dat het gaat om een lesje in biologie?Of een nieuwe totem voor de jeugdbeweging?
Mitch: Akkoord dat de naam enige duiding nodig heeft maar eens de link gelegd, is iedereen helemaal mee. Ons project wijst naar de karaktertrek van de bever,dat geinige beestje dat heel nieuwsgierig en ook wel wat ondeugend overkomt. Dé basiseigenschappen voor een goede, kritische wereldburger, vinden we.Bevers zijn daarenboven razend slim. En als ze beginnen samenwerken, kunnen ze reuzendammen bouwen en desnoods een hele rivier verleggen.Zulke jongeren hebben we nodig!
Goede scouts?
Mitch: Wereldburgerschapseducatie gaat wel watverder! De wereld verandert razendsnel en er komen gigantische uitdagingen op ons af. Milieuproblemen, oorlogen en strijd om grondstoffen, armoede, racisme en discriminatie, vluchtelingen.Grote vragen ook rond democratie en mensenrechten. En dan nog die economische crisis en groeiende werkloosheid. De toekomst ziet er dus niet altijd zo leuk uit, zeker niet voor de jongeren die vandaag op de schoolbanken zitten.De vraag is: gaan die jongeren die golf over zich laten rollen? Of worden zij bevers en verleggen zij samen de rivier?School Zonder Racisme gelooft dat wereldburgerschap precies daar om draait. Niet alleen inzicht in hoe de wereld in elkaar zit. Maar daarna ook in actie schieten. De wereld leren kennen om hem daarna te veranderen.Jongeren kunnen dat!
De school en de leraar worden dus spilfiguren in wereldburgerschapseducatie?
Mitch:De school lijkt ons de ideale plek om het te leren! We merkten bij onze eenmalige vormingen veel enthousiasme en engagement bij leerkrachten. Maar om een duurzaam project op poten te zetten ontmoeten zij diverse obstakels en verschillende vormen van weerstand. Het zoeken naar draagkracht, inhoudelijke en methodische ondersteuning,naar een kritisch én constructief klankbord,naarl ogistieke en administratieve ondersteuning – denk aan het schrijven van subsidiedossiers, enz.: als leerkracht weet jeals geen ander wat we hiermee bedoelen.Ons antwoord: BeverZaken.
De nadruk ligt dus op trajectmatig werken in een duurzaam project?
Mitch: Het fundament van BeverZaken wordt gevormd door acht activiteiten die gespreid worden over twee schooljaren. Deze acht activiteiten worden idealiter ingevuld door twee belevingsactiviteiten per schooljaar waarbij het gekozen thema op een ervaringsgerichte manier aan bod komt in een les, via een educatief spel of tijdens een vorming. De beleving staat hierbij centraal.Verder is er één ontmoetingsmoment per jaar. Tijdens de ontmoetingen maken leerlingen immers écht contact, bijvoorbeeld met een vluchteling,met nieuwkomers,… Op deze manier verbreden ze hun culturele horizon. Tenslotte is er één actiemoment per schooljaar:jongeren gaan zélf aan de slag met de input van de ontmoeting- en belevingsactiviteiten. Wij begeleiden hen naar een uitdaging op maat. Op deze manier vormen leerlingen zichzelf.
Wanneer begin je best aan zo’n traject?
Mitch: Idealiter werkt de school een visie op wereldburgerschap en een leerlijn uit vanaf het eerste jaar van de eerste graad, die ze uitbouwt over de zes jaren van het secundair onderwijs. BeverZaken staat nog in de startblokken en wij focussen nu in de eerste plaats op de tweede en op de derde graad. Onze ambitie is natuurlijk BeverZaken ook uit te breiden naar de eerste graad.We willen het project duidelijk kaderen binnen de vakoverschrijdende eindtermen (VOET). In de verschillende thema’s die we voorstellen komen de socio-relationele context en socio-culturele context, de socio-economische ontwikkelingen politiek-juridische samenleving ruim aan bod.
De school kiest vrij zijn thema?
Mitch: Indien een school wil samenwerken met School Zonder Racisme, kan ze kiezen uit drie actuele thema’s. Een eerste thema, “Migratie en Vluchtelingen”, focust op de migratiebewegingen in de moderne tijd en de problematiek van de vluchtelingen,binnen migratie allicht één van de meest controversiële uitdagingen van onze tijd. Trekken we voluit de kaart van de mensenrechten en de solidariteit, geloven we in open grenzen of zwichten we voor argumenten van Fort Europa? Of is er ook een tussenweg en hoe ziet die er dan uit?
Een ander thema handelt over “Diversiteit en intercultureel leren”. We benadrukken dat migratie van alle tijden is. De diversiteit in onze 21ste eeuw is een realiteit, en niet meer terug te draaien. Je kan er “voor” of “tegen” zijn, maar beter leer je ermee omgaan: divers is immers niet “beter” of “slechter” maar gewoon…”anders”.
Toch is vandaag de dag de idee van“botsing van culturen”zeer levendig, ook in de leraarskamer, bij de ouders, zelfs bij de leerlingen.
Mitch. Het’ leren omgaan met verschillen’ is niet zo eenvoudig.Er wordt dan gemakkelijk gesproken over “de Andere” en “hun andere cultuur”.Als we dieper graven lijkt die “Ander” echter helemaal niet zo verschillend. In onze workshops gaan we op zoek naar vooroordelen, graven we naar meningen over integratie,assimilatie enz. Sommige groepen willen dat migranten en nieuwkomers zich zo snel mogelijk ‘aanpassen’ en moeite doen om zich te ‘integreren’. Anderzijds zijn onze steden zo superdivers geworden, dat er niet meer te spreken valt over een ‘Belgische meerderheid’ en een ‘allochtone minderheid’. En over dat ‘aanpassen’ zijn heel wat vragen te stellen. BeverZaken wil met dit thema een positief verhaal brengen. Een constructief verhaal van intercultureel leren …
Er was ook nog een derde thema?
Mitch: Inderdaad. Thema 3 draait rond “Globalisering en Sociale Rechtvaardigheid”. Om de problemen van de hedendaagse ‘globalisering’ te begrijpen, duiken we een stukje terug in haar geschiedenis: van slavenhandel over het ontstaan van de vrije markt en het kapitalisme tot globalisering en de andersglobalistenbeweging. Wat kunnen jongeren vandaag leren van die wereldwijde beweging? Hoe kan je in je dagelijkse leven bewuster omgaan met die ‘globalisering’? En wat valt eraan te doen?
School Zonder Racisme was in het verleden vooral bekend om zijn welbepaalde actie binnen de hele school: 60 % van leerlingen en personeel moesten een petitie ondertekenen tegen racisme.Jullie zijn afgestapt van deze actie?
Mitch: Anti-racisme is één aspect van wereldburgerschap, een heel belangrijk weliswaar. En een school kan nog steeds kiezen om met het petitiemodel te werken en een “School Zonder Racisme” te worden. Maar dan zit je al op een hoger engagementsniveau.Met BeverZaken willen we kiezen voor een haalbare kaart op maat van de school. Hiervoor kan de school kiezen uit 4 engagementniveaus, gebaseerd op de pedagogische principes van kwaliteitsvol procesmatig werken, leerlingenparticipatie, verankering zichtbaarheid en het “Brede School-principe.
Het 1ste engagementniveau legt de focus volledig op de acht activiteitenen dit voor één klas of een groep klassen.Met het 2de engagementniveau wil menhet project stevig verankeren in de volledige school – de trekkers van het project zijn minimaal twee klassen maar alle leerlingen van de school moeten wel, bijvoorbeeld tijdens de eindfase, bereikt worden.De school gaat ook op zoek naar een meter of peter, een lokale “BV” die het project mee steunt. Het 3de en 4de niveau overstijgen de schoolmuren. Het Brede School-principe wil de lokale omgeving op een positieve manier betrekken of zoekt het zelfs over de taal- en/of de landsgrenzen heen.Dat is uiteraard zeer ambitieus maar niettemin haalbaar. Verschillende scholen werken nu al in uitwisselingsprojecten met een school uit Wallonië of zelfs internationaal of doen aan e-Twinning. Waarom deze niet kaderen binnen een BeverZakenproject?
Stel: ik wil starten met BeverZaken op mijn school. Hoe ga ik te werk?
Mitch: We willen de coaching en opvolging ernstig nemen en hebben daarom een gedetailleerd stappenplan uitgewerkt voor de leerkracht die met BeverZaken wil starten. De eerste stap is een startgesprek met de coach van SZR, waarbij we de actieve leerkrachten en leerlingen kritisch laten reflecteren en uitdagen over de invulling van BeverZaken. Het zou ideaal zijn als je van start kan gaan met een trekkersgroep met daarin zowel leerkrachten als leerlingen. We willen de leerlingenparticipatie absoluut stimuleren.Richtvragen zetten het team op weg om de werking in kaart te brengen en na te denken over de doelstellingen.Voor de geïnteresseerden is er nu ook een uitgeschreven handleiding die je kan downloaden op onze websitewww.beverzaken.be. Alle stappenplannen staan er haarfijn uitgestippeld.
Last but not least: het prijskaartje? School Zonder Racisme doet dit niet gratis?
Mitch: Voor wat hoort wat, inderdaad. We hebben de prijs per schooljaar vastgesteld op 450 euro. Hiervoor krijg je echter héél wat terug. Vooreerst een kwaliteitsvolle coaching op alle facetten van het project: we zoeken actief mee naar geschikte activiteiten en werkvormen, contacteren andere organisaties/partners, we zorgen voor de omkadering van het stappenplan, delen good practices, bemiddelen waar nodig, we zoeken mee naar sponsors, naar een meter/peter, etc. Daarenboven kan je kiezen uit drie activiteiten uit ons vormingsaanbod verspreid over de twee schooljaren – zonder meerprijs. Enkele van onze vormingen, de “kleppers” zijn nl. ideale starters voor een project of lenen zich extra tot verdieping. Naast enkele andere voordelen, bieden we ook ondersteuning bij het schrijven van eventuele subsidiedossiers. Het financiële aspect zouscholen niet mogen weerhouden in BeverZaken te stappen.
Wil je BeverZaken starten op jouw school? Werk je graag mee in de Stuurgroep BeverZaken?
Deel je graag jouw educatief materiaal?
Neem dan contact op met:
School Zonder Racisme
Hovenierstraat 82
1081 Koekelberg
02/511 16 36
www.beverzaken.be
