De geologie is de wetenschap van de Aarde. Je kan de wereld niet begrijpen zonder degelijke kennis en begrip van de planeet waarop we leven. In de lessen aardrijkskunde komen nu bepaalde onderdelen van de geologie aan bod. Wij pleiten echter voor een afzonderlijke cursus geologie.
Die cursus zou uiteraard tegemoet komen aan meerdere algemene doelstellingen die men van een cursus wetenschappen kan verwachten.
Onze plaats in het heelal
In de cursus fysica leren we dat het heelal uitzet en voortdurend in evolutie is. Dat onze zon niet altijd bestaan heeft en dat tijdens haar ontstaan zich ook verschillende planeten hebben gevormd, waaronder de aarde. In de lessen biologie kunnen de grote lijnen van de geschiedenis van het leven op aarde geschetst worden. Sinds zijn verschijnen heeft de mens stapsgewijze, eerst in een prehistorische daarna in een historische evolutie, veroveringen verwezenlijkt.
Maar de aarde zelf, is die sinds haar ontstaan dezelfde gebleven? Neen. Twee grote mechanismen laten toe er zich rekenschap van te geven hoe de aarde zich gedraagt: de platentektoniek en de erosie. Het begrip en de kennis van deze twee verschijnselen laten toe vragen te beantwoorden in de aard van: waarom ziet het landschap er zo uit? Waar komen de bergen vandaan? Waarom is er zo’n verscheidenheid in de eigenschappen en de samenstelling van de bodem en de ondergrond? Waarom zijn er vulkanen? Aardbevingen? Hoe komen de oceanen te voorschijn? Hoe verdwijnen ze?
De studie van al die verschijnselen laat toe de natuurlijke wereld te begrijpen en in te zien dat niets onveranderlijk is. Op de schaal van de mens lijken de landschappen in de natuur eeuwig. Als je geologie studeert, stel je vast dat dit helemaal niet zo is. Deze wetenschap stelt je dus in staat vertrouwd te geraken met hele lange schalen in de tijd. En die zijn in onze wereld een werkelijkheid. Dank zij de geologie ben je dus in staat sommige aspecten van onze materiële wereld beter te vatten, maar ook de grote lijnen van de geschiedenis van de aarde terug samen te stellen. Want de meest recente gegevens maken een chronologisch overzicht van de evolutie van de planeet mogelijk. Hoe meer naar het einde toe, dat wil zeggen de… laatste 500 miljoen jaren, hoe nauwkeuriger de beschrijving wordt, dat spreekt voor zich.
De studie van enkele gesteenten laat enerzijds toe te verklaren hoe ze zich vormen. Dit kan volgens verschillende typen (sedimentaire gesteenten, gesteenten van magma- oorsprong, opnieuw gekristalliseerde gesteenten of andere). Zo begrijp je dat stenen of keien die je dagelijks tegenkomt daar niet toevallig liggen. Anderzijds kan je een belangrijk verband leggen met de cursus biologie en met de evolutietheorie vertrekkende van de fossielen in sommige van deze gesteenten.
De basis van onze grondstoffen
De geologie kan ons ook de oorsprong van de grondstoffen laten begrijpen die nodig zijn zowel voor het verwezenlijken van onze technologieën als voor de wereldwijde organisatie van onze maatschappijen. Het in kaart brengen van de grond en de ondergrond licht de oorsprong van de grondstoffen toe (steengroeven, mijnen, enz.), het begrip grondwater en dus alle vragen in verband met de waterwinning. Het belang ligt niet enkel in beschouwingen.
Begrijpen waar onze grondstoffen vandaan komen heeft vanzelfsprekend economisch belang. Het laat de eindigheid van sommige grondstoffen inzien. Sommige gesteenten hebben miljoenen, zelfs honderden miljoenen jaren gedaan over hun huidig voorkomen. Als wij bij het opgebruiken van die grondstoffen het hedendaagse ritme aanhouden, is de situatie duidelijk onhoudbaar want de hernieuwing kan onmogelijk gebeuren binnen een “menselijke” schaal van de tijd. Het is bijvoorbeeld heel leerzaam dit aan te tonen voor petroleum (vloeiende gesteente). Een cursus geologie kan op die manier een bijdrage leveren aan de bewustwording dat onze maatschappijen de grondstoffen onverantwoord verspillen. En dat het dus nodig is grondig het functioneren van deze maatschappijen te herzien. Zodat we er ons terdege rekenschap van geven dat enkel een rationele organisatie, gebaseerd op een verantwoorde planning van het verbruik van grondstoffen, zal toelaten dat de chaos en de barbarij, mogelijk gepaard met dit verbruik, vermeden worden.
