Op donderdag 26 mei 2011 organiseerde het Algemeen Onderwijsbeleid van de stad Antwerpen een volgende stap in het project ‘Samen tot aan de meet’. Een dag met lezingen, workshops en discussiegroepen om de leerkrachten en scholen te inspireren bij het zoeken van alternatieven voor het zittenblijven op jonge leeftijd.
Het auditorium van Den Bell op het Francis Wellesplein zat dan ook vol, geen plaats was onbezet. De eerste plenaire lezing – naar mijn gevoel, de belangrijkste van de dag – werd gehouden door Mieke Goos, onderzoekster aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen aan de KULeuven. ‘Zittenblijven in het eerste leerjaar: zinvol of niet?’ (1)
Zittenblijven eerste leerjaar een probleem?
Voor veel leerkrachten in het auditorium was het toch nog een verrassing te horen dat 17% van de Vlaamse leerlingen het eerste leerjaar overdoet. Zittenblijven blijkt in onze onderwijscultuur ‘ingebakken’
Het onderzoek van Mieke Goos en collega’s is dus wel erg belangrijk want is deze praktijk effectief of niet? Welke effecten heeft ze op de groei in vaardigheden wiskunde en technisch lezen, en op de psychosociale vaardigheden van de betreffende leerlingen doorheen de lagere school? De methode die door Mieke Goos werd gebruikt, is degelijk en uitvoerig: 3624 leerlingen, 222 klassen en 121 scholen werden gevolgd tot het eind van de lagere school. Ook werden er meer dan voldoende controlevariabelen ingebouwd nl 68 leerlingenkenmerken, 59 klaskenmerken en 42 schoolkenmerken per zittenblijver. De zittenblijvertjes werden vergeleken met hun jongere leerjaargenoten en met hun leeftijdsgenoten die in een hoger leerjaar zitten.
Verbluffende resultaten
Tijdens het ‘bisjaar’ presteren de zittenblijvers beter dan leerjaargenoten die toch zijn overgegaan maar als we naar hun prestaties kijken doorheen de lagere school, dan merken we dat de zittenblijvers opnieuw een achterstand opbouwen in wiskunde en technische lezen. Ze verliezen hun zelfvertrouwen, ze presteren steeds zwakker.
Ze zouden beter gepresteerd hebben en psychosociaal beter gefunctioneerd hebben indien ze toch waren overgegaan naar het tweede leerjaar. De resultaten van dit onderzoek waren voor de aanwezige leerkrachten zo verbluffend, dat het muisstil werd in de zaal. Hier en daar vroeg iemand nog wat extra informatie maar Mieke Goos had duidelijk aangetoond dat we dringend op zoek moeten naar alternatieven.
Keuzeprogramma
De verdere voormiddag konden de leerkrachten deelnemen aan workshops die het theoretisch kader schetsten voor de alternatieven voor zittenblijven. Deze alternatieven kan men vinden in het boek ‘Samen tot aan de meet’ (2)
Wie geen workshop volgde kon een interessante (Engelstalige) lezing volgen door onderzoekster Olga Borodankova. Dit onderzoek werd gedaan voor het netwerk ‘Eurydice’ (3). Het ‘Eurydice’ netwerk beschrijft de onderwijssystemen in de verschillende EU-landen en analyseert ze.
In ‘Grade Retention during Compulsory Education in Europe’ toonde Olga Borodankova aan dat er een groot verschil is in zittenblijvers-cijfers in heel Europa. Of een kind een schooljaar moet overdoen hangt vooral af van de onderwijscultuur in een land en van de persoonlijke beoordeling van de leraar.
In de namiddag stelden de onderzoekers van ‘Oprit 14- naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen’ hun onderzoek voor, waarbij het belang van obstakels in het leven van de individuele leerling zelf, wordt benadrukt.
Luce Billion
(1). Mieke Goos: http://www.steunpuntloopbanen.be/
(2). Project: ‘Samen tot aan de meet’
Johan Huybrechts, Johan.Huybrechts@stad.antwerpen.be, 03 338 33 40
(3) Eurydice heeft als doel de verantwoordelijken voor het onderwijs in verschillende landen bij te staan in hun besluitvorming. Ze bezorgt hen vergelijkende thema-onderzoeken, feiten in verband met schoolkalenders, lonen, lestijden. Alle onderzoeken kan je gratis verkrijgen op: http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice
