In het verkiezingsprogramma van Groen! (Vlaamse verkiezingen, 7 juni 2009) wordt veel aandacht besteed aan onderwijs. Een van de blikvangers is het pleidooi voor de “onthaaste basisschool”. Groen! stelt voor om in de volgende legislatuur in elke provincie minstens 2 proefprojecten “onthaaste school” op te richten.
Groen! wil van onze basisscholen ‘onthaaste scholen’ maken. De onthaaste school streeft meer welzijn na op school en stelt de levenskwaliteit voor het kind en de ouders centraal. Ze wil de economische finaliteit van ons onderwijs doorprikken. Scholen hebben voor Groen! heel duidelijk een veel bredere verantwoordelijkheid dan de verstandelijke ontwikkeling van leerlingen en hun voorbereiding op de arbeidsmarkt. De volledige ontplooiing van kinderen en jongeren – sociaal, emotioneel, fysiek en creatief – op het eigen ritme van het kind, dat is een einddoel van de school. Alle competenties moeten bovendien zowel in het curriculum als tijdens de ‘naschoolse’, niet verplichte uren kunnen ontwikkeld worden.
De onthaaste school is geen verplichte verlengde schooldag. Kinderen kunnen er wel van 8 tot 18u terecht. Er wordt een dagprogramma aangeboden waarbij de school nauw samenwerkt met sport- en cultuurverenigingen, deeltijds kunstonderwijs, zorgverstrekkende organisaties… Het dagprogramma richt zich ook op ouders, broers en zussen maar evenzeer op buurtbewoners. De school bevindt zich als een spilpunt in het midden van een netwerk van voorzieningen.
De onthaaste school haalt haar inspiratie uit ‘brede school’-projecten uit binnen- en buitenland (proefprojecten in Vlaanderen, maar ook de Brede Scholen en Vensterscholen in Nederland, Community school in de VS, Extended schools in Groot-Brittannië, Ganztagsschule in Duitsland en voorbeelden uit de Scandinavische landen en Italië.) Bijna al deze scholen bieden ‘dagarrangementen’ aan en zijn open 8 tot 18u. Bovendien zijn ze ingebed in de buurt, de wijk of het dorp en werken ze samen met andere actoren uit de buurt (sport- en culturele verenigingen, welzijns- en zorgverstrekkende instanties, kunstacademies, …). De meeste binnen- en buitenlandse systemen en projecten hebben tot doel om gelijke kansen te bewerkstelligen. Door buitenschoolse activiteiten en extra zorg binnen te halen in de school krijgen kinderen uit kansarme gezinnen extra kansen en ondersteuning. Ze kennen succeservaringen in de minder ‘schoolse’ activiteiten en ervaren de school als positief. Ook ouders worden betrokken en begeleid.
De onthaaste school legt ook en vooral de nadruk op het ‘ontschotten’ van de ‘verkavelde’ tijd tussen voor- en naschoolse opvang, schooltijd, en buitenschoolse activiteiten. Kunst en cultuur en sport worden binnengebracht op school, zowel binnen het curriculum, in de verplichte schooltijd, als daarbuiten. Ook die niet-cognitieve vakken worden aangeleerd door gespecialiseerde leerkrachten die de kennis hebben en de tijd krijgen om het kind van jongs af aan mee te slepen en te verleiden. Kinderen kunnen zich, ook voor de cognitieve vakken, veel meer op hun eigen ritme ontwikkelen. De onthaaste school zorgt voor meer welzijn en comfort en minder stress bij kinderen én hun ouders. Alle kinderen kunnen op die manier al hun talenten ontwikkelen en kennen succeservaringen. Ook kinderen uit achtergestelde gezinnen of met een taalachterstand, die het soms moeilijker hebben voor de cognitieve vakken, kunnen de school positiever ervaren. Op die manier werken we aan de levenskwaliteit van alle kinderen, en aan gelijke kansen voor alle kinderen.
Concreet betekent de onthaaste schooldag voor Groen! :
- Een school die open is van 8 tot 18u
- Waar blokjes kennisoverdracht worden afgewisseld met momenten voor muzische vorming, plastische vorming en sport
- Waar ruimte is voor extra aandacht voor extra taalontwikkeling en bijscholing
- Waar ouders betrokken worden bij schoolse activiteiten
- De bestaande eindtermen blijven bestaan maar worden aangevuld en uitgebreid (met meer aandacht voor handen – technisch en plastische vaardigheden).
- De onthaaste school is enkel haalbaar met extra leerkrachten en begeleiders.
De regie voor het samenbrengen van kinderopvang, school, welzijns- en culturele organisaties maar ook voor de nodige fondsen of een gecoördineerde pedagogische visie wordt op gemeentelijk niveau door gemeentelijke ‘onthaaste school’-coördinatoren gerealiseerd. Die ambtenaar zorgt ook voor samenwerking tussen de scholen, over de netten heen.
- De onthaaste school realiseer je niet van vandaag op morgen. Dat willen we ook niet. We willen onze langetermijnvisie op een duurzaam onderwijssysteem verder uitwerken in samenwerking met het onderwijsveld: vakbonden, directies, leerkrachten, DKO, verenigingen, welzijnsorganisaties en ouders. Want zij zijn allemaal betrokken.
- In de volgende legislatuur willen we alvast een ‘onthaaste school’-fonds oprichten om in elke provincie minstens 2 proefprojecten ‘onthaaste school’ op te richten. Steden en gemeentes kunnen een aanvraag indienen voor een subsidie voor het aanstellen van een gemeentelijke ‘onthaaste school’-coördinator.
- We ijveren ook voor andere dringende maatregelen. Het is algemeen erkend dat het peuter- en kleuteronderwijs – het begin van de schoolloopbaan – sterk bepalend zijn voor een verder succesvol traject doorheen het onderwijs. Groen! wil er dan ook voor zorgen dat de participatiegraad van peuters en kleuters in het onderwijs maximaal is. We willen leerplicht vanaf vijf jaar en aanwezigheid voor minstens tweederde van een voltijdse aanwezigheid voor kleuters vanaf 3 jaar.
- Daarvoor moeten we onderwijs kunnen aanbieden dat echt op peuter- en kleutermaat is geschoeid: kleine klassen, intieme maaltijdmomenten, rust- en snoezelruimtes, taalondersteuning, zorg, aandacht en respect voor andere gewoontes, culturen en religies en een ijzersterk pedagogisch project.
Er zijn meer middelen nodig om zo’n peuter- en kleuteronderwijs op maat te realiseren. We vragen dan ook een volwaardige financiering van elke kleuter. Uit de vergelijking van de lestijdentabellen en de werkingsmiddelen van het kleuteronderwijs ten opzichte van het lager onderwijs blijkt dat men in het kleuteronderwijs 20% minder lestijden krijgt (dus grotere kleuterklassen!) en 33,33% minder werkingsmiddelen. Groen! wil in een eerste fase dit verschil halveren. We vragen een aanpassing van de percentages in de telsystemen tot minstens 90%.
•Groen! wil extra middelen inzetten in de derde kleuterklas en bijkomende aandacht voor taal in het laatste jaar kleuteronderwijs. Zo streven we naar een meer gelijke startpositie.
•Ook in het lager onderwijs zijn kleinere klassen een absolute noodzaak om inclusief onderwijs, verdere differentiatie en begeleiding op maat te realiseren. We streven naar 15 leerlingen per klas in het basisonderwijs.
Een creatieve invulling van de “brede” en “onthaaste” school
Zaterdag 17 oktober 2009 tijdens de “zes uren voor de democratische school” is één van de workshops gewijd aan de “onthaaste school”.
Rondetafel met
- Annalisa Gadaleta, stafmedewerkster van Groen! die het voorstel voor de “onthaaste schooldag” lanceerde
- Stijn Soete, actief in het oudercomité van de basisschool “De vier winden” in Molenbeek
- Mark Van Haeren, directeur basisschool Baarle-Hertog
- Gaetan Carlier, onderwijzer St. Jorisschool, Brussel
