Sinds april dit jaar voert ‘Groen!’ het zogenaamde “horizondebat”. De bedoeling ervan is “de politieke inhoud – het programma van ‘Groen!’ – op te poetsen en terug volledig actueel te maken”. Het debat richt zich niet alleen naar de leden van ‘Groen!’ . “Iedereen die zin heeft, is van harte welkom om mee te discussiëren” zo zegt Annalisa Gadaleta, medewerkster van Mieke Vogels. In dat “Horizontendebat” is ook plaats voor onderwijs. Het voorstel van de onthaaste school, dat medio september door ‘Groen!’ werd gelanceerd, heeft zijn ontstaan gevonden in de werkgroep Gezin & Zorg.
Oproep voor een democratische school (Ovds) was aangenaam verrast door het voorstel van ‘Groen!’. Wij herkennen in de onthaaste school immers punten van ons eigen tienpuntenprogramma, vooral in de ideeën die we hebben uitgewerkt over de brede school. Wij gingen dan ook graag in op de uitnodiging vanwege ‘Groen!’ om van mening te wisselen over hun voorstel en grepen de ontmoeting aan voor een interview. Het is vooral Annalisa Gadaleta die ons te woord heeft gestaan. Mieke Vogels was aanwezig tussen de parlementaire stemmingen in.
Ovds:
Wat loopt er volgens ‘Groen!’ verkeerd in het huidig onderwijssysteem?
Annalisa Gadaletta:
Kinderen uit sociaal achtergestelde gezinnen krijgen vandaag nog steeds weinig kansen in ons onderwijs. België doet het daarbij veel slechter dan andere Europese landen. Bij ons is de kloof tussen de sterkste en de zwakste presteerders op school het grootst. Over de sociale achtergrond van dit fenomeen heb ik veel informatie gevonden op jullie web-site www.democratischeschool.org.
Er is ook een tweede probleem waarvan verwacht wordt dat onze scholen en leerkrachten dit aanpakken en oplossen: één op vier schoolgaande jongeren hebben leer- of gedragsproblemen. Iedereen in onze maatschappij moet steeds sneller roeien met de riemen die hij heeft: de ouders en dus ook de leerkrachten en helaas nu ook onze kinderen.
Tenslotte heeft onze school vooral een economische finaliteit. Dat wil zeggen: leren voor een goede job als je later groot zal zijn. De nadruk ligt er dan ook nog steeds, alle ervaringsgerichte methodes ten spijt, op het cognitieve, het leren met het hoofd. Kinderen die het thuis minder breed hebben krijgen de kansen niet om andere talenten te ontwikkelen. Als oppositiepartij willen we een fundamenteel debat over onderwijs.
Ovds: Met de onthaaste school wordt het anders?
Annalisa Gadaletta:
Ouders moeten voor ondersteuning op school terecht kunnen. Ze werken mee aan projecten. Op die manier wordt de school voor kinderen en hun ouders een sociaal, emancipatorisch instrument. De buurt en omgeving worden er zoveel mogelijk bij betrokken. Alle kinderen krijgen dezelfde kansen om zich volledig te ontplooien. Hoofd, hart en handen. Zo streven we naar een echte democratisering van het onderwijs.
Mieke Vogels:
De school moet een oase worden waar elk kind zich goed voelt! In plaats van kinderen op de achterbank van de wagen tijdens hun ‘vrije tijd’ van buitenschoolse activiteit naar buitenschoolse activiteit te voeren vinden we die buitenschoolse activiteiten zo belangrijk dat we ze voor elk kind naar de school wil brengen.
Ovds: Dus allen op de schoolbanken tot 18 uur?
Annalisa Gadaletta:
Onderwijs moet meer zijn dan kennisoverdracht alleen. Het gaat uiteraard over de klassieke vakken, maar ook pakweg over muziek, theater en sport. We moeten ons de onthaaste schooldag niet voorstellen als één blok van 8 tot 18 u: er zal een heel andere invulling moeten komen. Er worden ruime ravotpauzes ingebouwd en sporten kan over de individuele klassen heen, net zoals in de sportclub. Zo krijgen ook kinderen uit de lagere sociale klasse of allochtonen toegang tot die activiteiten die zo belangrijk zijn voor de algemene ontwikkeling van het kind. Daarbij maken we wel optimaal gebruik van lokalen, uitrusting, sportvelden dichtbij ‘huis’, in de wijk, in de buurt. Want een onthaaste school is een open buurtschool.
Ovds: De leerkrachten pakken dat er dan nog wel bij?
Annalisa Gadoletta:
Het spreekt voor zich dat er een aanzienlijke verhoging moet zijn van het budget voor onderwijs en dat een verdubbeling van het lerarenkorps voor een dergelijk project nodig is. Dat zijn politieke keuzes die moeten gemaakt worden. Een extra leerkracht per klas is een must. Kennisoverdracht gebeurt voornamelijk in die uren dat er twee leerkrachten gelijktijdig aanwezig zullen zijn. Op die manier kan er in kleine klassen gedifferentieerd gewerkt worden. Eerder dan het beroep van leerkracht nog zwaarder te maken, zal dit project meer jobs creëren en zal het toelaten dat de leerkracht zich specialiseert in wat hij graag doet.
Het is wel duidelijk dat het studieniveau van de lerarenopleiding anders moet, met meer aandacht voor permanente vorming en dat in de job van leerkracht ook uren moeten voorzien worden voor overleg en vorming. De werking van het CLB moet aanzienlijk verbeterd worden. In de huidige maatschappij heeft elke school een psycholoog nodig.
Ovds: Het debat leeft volop binnen ’Groen!’ ?
Annalisa Gadoletta:
Inderdaad. Dit is niet altijd even gemakkelijk. Momenteel zijn er een aantal opwerpingen. Vele leden vinden dat met een zo lange schooldag de taak van het gezin in het gedrang komt. Het gezin is het belangrijkste milieu waarin het kind opgroeit. Er is nog leven buiten de school. Opvallend is ook dat sommigen zich nog altijd een beeld vormen van een leerkracht met als voornaamste taak kennis over te dragen. Verder zijn er nog bedenkingen betreffende een aantal praktische zaken. Hoeveel gaat het project kosten? Hoe zullen de uren worden gesplitst?
Opmerkelijk waren ook de negatieve reacties van de vakbonden. Nochtans zijn er nu schrijnende verhalen over de kwaliteit van de kinderopvang, die zo vaak wordt waargenomen door werklozen die hiertoe verplicht worden, of door P.A.W.’ers, of die gewoon in het zwart wordt georganiseerd.
Ovds: Het 10-puntenprogramma van Ovds stelt dat minstens 7 % van het BNP opnieuw aan onderwijs zal moeten besteed worden. Kan ‘Groen!’ deze eis onderschrijven?
Annalisa Gadoletta:
Er zal inderdaad veel meer geld moeten gaan naar onderwijs. Zoals reeds gezegd: dat is een politieke keuze die je maakt. Een piste zou zijn een soort van gemeenschappelijk fonds op te richten voor onderwijs, sport en gezondheidszorg om experimenten in het kader van de onthaaste schooldag mogelijk te maken. Ook zullen we de verdeling van het hele onderwijsbudget ernstig moeten herzien. In elk geval mogen we niet vergeten dat een verhoging van het geld voor onderwijs een positieve weerslag zal hebben op andere vlakken. Immers, bijzondere jeugdzorg, sociale ongelijkheid en onderwijs zijn nauw met elkaar verbonden. Bijzondere jeugdzorg heeft zijn directe werkingskosten zoals instellingen en personeel in die instellingen, maar ook zijn indirecte kosten zoals werkloosheid e.a. Door onder andere meer te investeren in goed onderwijs zullen minder kinderen terecht komen in de bijzondere jeugdzorg, waardoor hier dan op zijn beurt geld uitgespaard wordt.
Ovds: Wat te denken over de huidige organisatie van het onderwijs?
Annalisa Gadoletta:
Vanuit de werkgroep Gezin en Zorg vinden wij dat kinderopvang (in de breedste zin van het woord) een meer pedagogische rol moet krijgen en dat onderwijs moet georganiseerd worden van 0 tot 18 in plaats van 3 tot 12 jaar. Kinderopvang is immers een recht vanaf nul jaar. Op die manier kan er een pedagogisch concept worden uitgewerkt en zijn er minder breuklijnen in het opvoedingspatroon met een zachte overgang tussen 0-3, 3-12 en verder. Dit houdt natuurlijk ook in dat de kinderdagverblijven moeten geherwaardeerd worden en dat de opleiding en het diploma moeten herzien worden.
Ovds: In Ovds zijn wij van oordeel dat de studiekeuze te vroeg wordt opgedrongen. In Finland wacht men tot 16 jaar. Tot dan hebben alle leerlingen dezelfde vakken: de zogenaamde gemeenschappelijke stam. Het verschil tussen arm en rijk is het minst zichtbaar in de schoolresultaten. Het slagingspercentage is er quasi 100%…
Annalisa Gadoletta:
12 jaar is inderdaad veel te vroeg om al een keuze te maken voor ASO, TSO of BSO. In Italië, in de omgeving van Bologna en Reggio di Emilia, werd er reeds in de jaren 70 geëxperimenteerd met een andere schooldagindeling en opvatting over onderwijs. Nu bestaat in Italië ook reeds 13 jaar inclusief onderwijs. Voor 20 kinderen staan er zo’n 3 leerkrachten ter beschikking – voor het deel kennisoverdracht staan er vaak twee leerkrachten samen in de klas. Deze maatregelen staan nu echter zwaar onder druk. De Italiaanse onderwijswereld beleeft spannende dagen: in Rome werden meer dan 1 miljoen betogers geteld.
‘Groen!’ steunt de idee van ouderschapsverlof tot 1 jaar, zoals bv. in Zweden, waar 1,9 % BNP naar kinderopvang gaat. Vooral vanaf 1 jaar wordt de gemeenschapszin ontwikkeld, de fijne motoriek en de taal – een kind heeft er belang bij dan in een crèche te worden opgevangen.
Mieke Vogels:
Ik stel voor dat wij eens op studiereis gaan naar Finland!
Ovds: Hebben jullie al concrete plannen of initiatieven voor de onthaaste school?
Mieke Vogels:
Het project zou best van start gaan in enkele wijken met concentratiescholen in Antwerpen of Brussel, als een soort experiment. Vandaag zijn buitenschoolse activiteiten vooral weggelegd voor middenklaskinderen. Kinderen uit sociaal achtergestelde wijken blijven verstoken en krijgen de kansen niet om die andere talenten te ontwikkelen. Daarom het voorstel om het project uit te testen in de wijken waar de nood het hoogst is. Als het daar positief wordt onthaald, zal het makkelijker aanvaard worden in andere milieus. Ook bij onze eigen achterban.
Concreet willen we voor enkele pionierscholen een aanbod uitwerken voor een periode van 3 jaar tussen 9u en 17u voor minstens 50 % van de leerlingen. De ouders moeten van in het begin van het schooljaar kiezen voor het “gewone”type van 30 u of voor het “onthaaste” type van 40 u per week: het moet een bewuste keuze worden van de ouders, geen “menu à la carte”.
Wij danken u voor het onderhoud!
Het voorstel van de onthaaste school komt aan bod op het “Horizon-congres” van Groen! op 29 november.
Zie www.groen.be
