Op 6 juni wordt het nieuwe ontwerpdecreet van minister van onderwijs Frank Vandenbroucke voor het volwassenenonderwijs aan het Vlaamse parlement voorgelegd. De datum alleen al is veelbetekenend – nauwelijks vier dagen vóór de verkiezingen. Helaas is dat meestal geen teken van behoorlijk bestuur. Wij, de medewerkers en directie van SCVO Sité in Antwerpen – het grootste centrum in Vlaanderen waar cursussen Nederlands als Tweede Taal worden ingericht – hebben op dit moment nauwelijks een andere keuze dan aan de alarmbel te trekken.
Vanuit onze directe ervaringen en informaties uit het werkveld kunnen we nu al met zekerheid stellen dat de toepassing van het nieuwe decreet in onze sector een ware ravage gaat aanrichten – zowel op organisatorisch als op sociaal vlak.
Het decreet voorziet – wat de minister verder ook moge beweren – een drastische verhoging van het inschrijvingsgeld voor een niet onaanzienlijk deel van onze cursisten. Drie keer per week een cursus Nederlands volgen kan voor vele mensen op één schooljaar al gauw oplopen tot 180 euro. De minister wil wél een decreet door het parlement jagen met vérstrekkende financiële en sociale gevolgen maar beschikt niet over concrete en recente gegevens om die gevolgen precies te kunnen inschatten. Dat heet in onderwijstaal – slecht gemaakt huiswerk.
De minister benadrukt voortdurend dat de meerderheid van onze cursisten zou ontsnappen aan de verhoging van het inschrijvingsgeld en dat slechts een beperkte groep mensen door de nieuwe maatregel zou worden getroffen. Onze school heeft sinds kort door middel van een intensieve bevraging van de cursisten deze cijfers wél. Ze zijn ronduit verbijsterend. 35% van de cursisten zou alleen ontsnappen aan het verhoogde inschrijvingsgeld door het afsluiten van een inburgeringstraject. En 20% zou hoe dan ook meer – véél meer – moeten betalen dan vroeger.
We geven enkele concrete voorbeelden van mensen die de volle pot moeten betalen: een niet-werkende echtgenoot of echtgenote van iemand met een zeer bescheiden inkomen uit arbeid, een onbemiddelde student van buitenlandse origine die hier een paar jaar komt studeren, iemand die de armoede van zijn of haar land ontvlucht is en al vele jaren in België woont én werkt maar buiten de regelgeving van de inburgering valt, iemand die gehandicapt is – maar nét niet genoeg… Het gaat zelfs zover dat sommige cursisten die trager leren en andersalfabeten bestraft worden met een hoger inschrijvingsgeld omdat ze meer tijd nodig hebben om de taal te leren.
Deze voorbeelden – en zo kunnen wij er tientallen noemen – tonen aan hoe ondoordacht en asociaal de concrete gevolgen zijn van het boekhoudkundige huiswerk van de minister. Voor velen wordt het volwassenenonderwijs gewoonweg onbetaalbaar. Er gaapt een enorme kloof tussen de ministeriële slogan “het is voor bijna iedereen gratis” en de werkelijkheid. Onze cursisten Nederlands vormen nu eenmaal een heel verscheiden groep mensen die moeilijk in categorieën is te vangen. Dat zou een minister die opkomt voor een partij die “ja!” beweert te zeggen tegen diversiteit toch moeten weten. Of niet?
Ook op organisatorisch vlak dreigt het nieuwe decreet een debacle zonder weerga te worden. Om te ontsnappen aan de draconische verhoging van het inschrijvingsgeld worden duizenden cursisten door het nieuwe decreet de facto gedwongen een inburgeringscontract af te sluiten. We kunnen ons de rijen wachtenden die zich in de onthaalbureaus willen inschrijven voor een inburgeringstraject al levendig voorstellen. En wat voor zin heeft het dat iemand die hier al vier jaar woont en al twee jaar Nederlands volgt – en dus in zeker zin al ingeburgerd is – plots verplicht wordt een cursus Maatschappelijke Oriëntatie te volgen die eigenlijk bedoeld is voor nieuwkomers. Wat een verspilling van tijd en geld – zowel voor de betrokken cursisten als voor de onthaalbureaus!
Het decreet heeft nog meer perverse gevolgen! Door het gratis of goedkoop kunnen volgen van een cursus Nederlands te koppelen aan het afsluiten van een inburgeringstraject schept het nieuwe decreet een voor ons ontoelaatbaar systeem van permanente overheidscontrole. Allerhande instanties dreigen cursisten te sanctioneren op basis van hun aanwezigheid in de cursus Nederlands. Daardoor wordt de leerkracht Nederlands ongewild een instrument van repressieve maatregelen die niets met zijn pedagogische opdracht te maken hebben. Zo zou bijvoorbeeld de al of niet aanwezigheid van een cursist in de les Nederlands rechtstreeks gevolgen hebben voor zijn of haar recht op een sociale woning. Het is duidelijk dat geen enkele rechtgeaarde leerkracht zo’n misbruik van zijn of haar pedagogische opdracht kan en mag aanvaarden. Een leerkracht mag niet gedwongen worden om rechtstreeks of onrechtstreeks mee te werken aan een centrale gegevensbank die de privacy van mensen schendt en tot doel heeft ze te controleren, te sanctioneren en uit te sluiten.
Al wie met beide voeten in de dagelijkse realiteit staat – de realiteit van armoede en uitsluiting – wéét dat het nieuwe ontwerpdecreet voor het volwassenenonderwijs aan alle kanten rammelt. Het staat haaks op de tot nu toe beleden belofte van het ministerie van onderwijs om het “levenslang leren voor iedereen” – óók voor de sociaal meest kwetsbare groepen – zo toegankelijk mogelijk te houden. Blijkbaar wordt dit ook ingezien door politici die zich met dit dossier bezighouden. Zo was het de bedoeling om in de Commissie Onderwijs van 10 mei het decreet te amenderen. Maar de vergadering ging niet door omdat sommige politici het dossier plots wilden misbruiken om politieke machtsspelletjes te spelen – in het vooruitzicht van de komende parlementsverkiezingen. Daardoor ging een voorstel om Nederlands (bijna) gratis te houden – zodat mensen die voluit bereid zijn zich te integreren effectief de mogelijkheid zouden krijgen onze taal te leren – helaas de mist in.
Om al deze redenen vinden wij het ontwerpdecreet voor het volwassenenonderwijs onaanvaardbaar. Parlementsleden met het hart op de juiste plaats kunnen in deze zaak niet anders dan alsnog hun verantwoordelijkheid nemen.
De medewerkers en directie van SCVO Sité
Sluiten zich aan bij deze tekst:
- Namens CVO LBC-NVK Antwerpen: Joos Wauters, directeur
- Namens Linguapolis, Universiteit Antwerpen: Veerle Frateur, projectcoördinator
- Namens CVO Antwerpen-Zuid: Sophie Van der Avort, directeur
