Op woensdag 29 maart betoogden een 1000-tal studenten en personeelsleden door de straten van Antwerpen tegen het financieringsplan van minister Vandenbroucke voor het hoger onderwijs. Deze betoging was georganiseerd door de VVS (Vereniging van Vlaamse Studenten) en het gemeenschappelijk vakbondsfront. Er waren delegaties van studenten en personeel van Brussel aanwezig. Door hun strijdbaarheid en slogans maken zij de minister duidelijk dat zijn plannen in de prullenmand thuis horen en dat hij zijn huiswerk opnieuw mag maken. Op de Groenplaats werden toespraken gehouden door studentenorganisaties en de onderwijsvakbonden. We drukken hierbij twee toespraken af.
Toespraak door Hugo Van Droogenbroeck
(Hugo Van Droogenbroeck is aan de Hogeschool van Antwerpen docent in de lerarenopleiding en er tevens syndicaal actief)
Hoe met minder middelen een sociaal beleid voeren?
Vooreerst wens ik de studenten en personeel die deelnemen aan de acties voor een betere financiering van het hoger onderwijs van harte proficiat. Door hun acties wordt het debat over de hervorming van het hoger onderwijs en de financiering ervan op het maatschappelijk forum gebracht. Dit debat was totnogtoe beperkt tot discussies in de coulissen en kabinetten tussen de instellingshoofden en de minister. De mediastilte is doorbroken, maar de grote politieke partijen huldigen zich nog steeds in een heilige stilte. Zwijgen is instemmen, wellicht denken ze: “laat Frank Vandenbroucke maar doen, zolang hij maar niet meer geld vraagt voor onderwijs”.
Sociaal discours
Willen we dit debat winnen dan is er nog veel werk aan de winkel.
Minister Vandenbroucke bespeelt de media als geen ander om zijn boodschap te verkondigen. Hij lanceert een sociaal discours : “alle talenten gelijke kansen geven, een nieuwe democratiseringsgolf lanceren, het hoger onderwijs een meer sociaal gelaat geven, enz.” Welke sociaal bewogen mens kan daar tegen zijn?
In “Knack” van vorige week schrijft hij: “De Antwerpse schoolbevolking bestaat voor 35% uit leerlingen van allochtone afkomst. Tussen de Antwerpse basisschool en de Antwerpse universiteit raast een enorme waterval, die het aantal allochtone studenten tot nauwelijks 10% van de Antwerpse studenten decimeert. En daarvan slaagt slechts één op de zeven in het eerste jaar. Die cijfers schreeuwen om actie.” (Knack, 22 maart 2006)
Meer met minder middelen
Maar welke actie voert hij: hij sluit zijn beurs. Hij vermindert het budget van de universiteit met 8 miljoen euro, de twee grootste hogescholen (Hogeschool Antwerpen en Karel-de-grote-hogeschool) krijgen 7 miljoen minder. Hoe kan je met minder middelen een sociaal beleid voeren: meer allochtonen, meer mensen uit TSO en BSO, meer mensen met functiebeperkingen betere slaagkansen geven? Je moet niet in Oxford en Cambridge gestudeerd hebben om te snappen dat dit onmogelijk is.
Wil je deze nieuwe doelgroepen meer kansen geven zorg dan dat ze intensief begeleid worden op maat van hun noden. Dus meer middelen en extra-omkadering zijn een voorwaarde. Maar daar denkt de minister niet aan.
De minister schrijft in dezelfde Knack: “De hogescholen en de universiteiten moeten vanaf 2008 een nieuw financieringssysteem krijgen. Meer studenten moeten aan het hoger onderwijs kunnen deelnemen. Daarom komt er een ‘basisfinanciering’ met een ‘open’ karakter: meer studenten in het hoger onderwijs betekent meer geld voor de instellingen – vreemd genoeg is dat vandaag niet zo.”
Maar wat zien we in het financieringsplan (basisfinanciering) ?
1. Het globale budget voor het hoger onderwijs stijgt niet noemenswaardig.
2. De sokkels stijgen wel met de index, maar de kleinere universiteiten krijgen zware klappen en de grote winnen erbij.
3. Het variabel deel wordt opgesplitst in drie deelbudgetten (professionele opleidingen, academische opleidingen aan de universiteiten, academische opleidingen aan de hogescholen). Elk deelbudget blijft in principe constant tenzij het aantal studiepunten en gediplomeerden in een periode van 3 jaar met 3% stijgt volgt aanpassing. Wellicht zullen alleen de professionele opleidingen daaraan voldoen. Dit is m.a.w. geen vooruitgang in vergelijking met de gesloten enveloppe van nu.
4. Er worden massaal middelen van onderwijs overgeheveld naar onderzoek.
Outputfinanciering
Tien jaar geleden, in de aanloop naar het decreet op de lerarenopleiding van 1996, werden we ontvangen door de toenmalige minister van onderwijs Luk Van den Bossche.
We stelden hem de vraag waarom de aggregaties als enigen met een outputfinanciering werden opgezadeld. De minister antwoordde doodleuk: “Het is zoals in de bijbel staat: Velen zijn geroepen, maar weinigen zijn uitverkoren. Velen beginnen een lerarenopleiding maar maken ze niet af. Ik ben niet van plan geld te geven aan studenten die hun studie niet afmaken.”
Als we dit principe toepassen op het hele hoger onderwijs wacht ons de catastrofe: nog meer sociale selectie onder de studenten en een sociaal bloedbad zonder weerga onder het personeel. Wie de slachting overleeft mag nóg harder werken.
Minister Vandenbroucke lijdt aan een gevaarlijke ziekte: “Luister naar mijn woorden, maar kijk niet naar mijn daden.” Daar krijg je een gespleten persoonlijkheid van. Aan de ene kant houdt hij een sociaal discours; aan andere kant bespaart hij op onderwijs en hevelt meer over naar onderzoek. Wij willen minister uit zijn lijden verlossen door zijn daden in overeenstemmen met zijn praten te brengen.
Wij willen een democratisch en kwalitatief onderwijs. Vandaar onze eis dat 7% van de nationale rijkdom (BRP) naar onderwijs moet gaan. Het heeft daar recht op. Maar dan zullen de andere partijen ook over de brug moeten komen en de daad bij het woord moeten voegen.
Toespraak door Rudy Maene
(Rudy Maene – provinciaal secretaris van COC, de Christelijke Onderwijs Centrale – spreekt namens het gemeenschappelijk vakbondsfront)
Hoe kan Frank Vandenbroucke verklaren dat de Hogeschool Antwerpen, dat de Karel-de-Grote-hogeschool of om het even welke hogeschool in Vlaanderen vandaag te veel krijgt en morgen moet afslanken? Hoe kan Frank Vandenbroucke verklaren dat de Universiteit Antwerpen vandaag overgefinancierd wordt en morgen moet afslanken?
Is het mogelijk – beste vrienden – dat de minister niet kijkt naar de toekomst van het Hoger Onderwijs, maar uitsluitend oog heeft voor de evoluties van zijn budgetten? Wel…, dat onderwijsbudget is gedaald in enkele jaren van 7% naar goed 5% van ons Binnenlands Regionaal Product! Besef goed – beste vrienden- dat is een politieke keuze! En ook het nieuwe plan van Vandenbroucke is een politieke keuze!
Alle simulaties die de minister zelf maakte, geven exact hetzelfde beeld: de KUB verdwijnt, de Universiteit Hasselt levert in, de VUB krijgt zware klappen, en de Universiteit Antwerpen gaat een catastrofe tegemoet! Voor de UA betekent het voorstel van Vandenbroucke op enkele jaren een verlies van meer dan 8 miljoen euro op een budget van 84 miljoen. Dat is 10%! 8 miljoen euro verlies. Tel daarbij op: 7 miljoen verlies voor de Hogeschool Antwerpen en KdG. 8 miljoen + 7 miljoen dat is samen …….15 miljoen! Trek van deze 15 miljoen af: de 3 miljoen die Plantijn en Lessius samen zouden winnen…. 15 miljoen min 3 miljoen dat is 12 miljoen! 12 miljoen euro verlies voor het hoger onderwijs in Antwerpen! Aan 50.000 euro per job is dat goed voor 240 jobs! 240 jobs, dat is al een serieuze hogeschool die verloren gaat…alleen al hier in ‘t Stad!
Beste vrienden, de winnaars van de herverdeling van Vandenbroucke zijn:…de K.U.Leuven en de Universiteit Gent. Het is onze collega’s en de studenten daar gegund want ook hun financiering is te krap! Net als die van alle instellingen voor hoger onderwijs in Vlaanderen! Maar de KUL en de Universiteit Gent zijn niet toevallig…de spil van de twee grootste associaties! Besef goed, Frank Vandenbroucke maakt een politieke keuze. Een politieke keuze voor schaalvergroting en centralisatie. Een politieke keuze met verregaande sociale en maatschappelijke gevolgen! Vrienden, is het een optie om slechts 2 van de 5 associaties over te houden? VVS en de vakbonden eisen politieke duidelijkheid over deze keuze! En.., we eisen duidelijkheid over de gevolgen van die politieke keuze!
Het personeel bijt al lang op het tandvlees en het moet nog bergen werk verzetten. We kennen allemaal de vrachten bijkomende opdrachten die destijds Luc Vandenbossche, dan Marleen Vandepoorten en nu Frank Vandenbroucke ons gratis en voor niets cadeau deden. We kennen al twee jaar de zeer pijnlijke de resultaten van het onderzoek dat werd uitgevoerd over stress bij het personeel van de hogescholen. En? Hebben we nu nog een studie nodig over de personeelseffecten van het nieuwe financieringsplan van Frank Vandenbroucke? Neen, we hebben daarvoor geen studie nodig! We kennen de gevolgen van schaalvergroting en concentratie voor het personeel van het hoger onderwijs: meer flexibiliteit, meer mobiliteit, meer werkdruk!
En hebben we nog een studie nodig over de sociale gevolgen van het nieuwe financieringsplan van Frank Vandenbroucke? Neen, we hebben daarvoor geen studie nodig! We kennen de gevolgen van schaalvergroting en concentratie voor de studenten: Minder opleidingen, grotere opleidingen! Frank Vandenbroucke legt de drempel hoger, en niet alleen voor studenten uit kansgroepen!
De minister heeft de mond vol over een tweede democratiseringsgolf. Maar ik zeg u: het plan van Vandenbroucke leidt tot enkele “centers of exellence” voor de happy few en tot een aantal ondermaatse opleidingen voor de grote massa! Een nieuwe democratiseringsgolf? Wat zijn woorden waard zonder daden?
Weg met het financieringsplan van Vandenbroucke! De kritische adviezen van VVS en van de vakbonden geven al uitstel tot 2008. En op het departement onderwijs is nog altijd een werkgroep actief waaraan alle betrokken partijen deelnemen. Maar ik kan je zeggen dat de besprekingen daar teveel dovemans gesprekken zijn. Die gesprekken zetten geen zoden aan de dijk.
Vrienden, het loopt fout! Fout met een te krappe basisfinanciering, Fout met alleen maar outputfinanciering en fout met een concentratie-index die geen rekening houdt met de lokale geografische en sociale werkelijkheid. Ik herhaal: Weg met het plan Vandenbroucke! Het krachtig signaal dat jullie vandaag hier in Antwerpen geven is meer dan nodig: Het gaat over overleven in alle ernst.
Meer middelen voor onderwijs is de enige redding van ons Hoger Onderwijs.
We weten dat Vlaanderen geld heeft – al wil men ons graag anders doen geloven- : Vlaanderen boekte in 2005 een overschot van 620 miljoen euro. Wie het niet ziet, wil het niet weten en steekt zijn kop in ’t zand. Maar blijkbaar zijn vandaag nog niet alle struisvogels opgehokt!
Studenten, collega’s, het hoger onderwijs rekent op U om de toekomst veilig te stellen van een democratisch hoger onderwijs, van een hoogstaand hoger onderwijs en van een innovatief hoger onderwijs.
Bedankt voor jullie komst! We zien elkaar terug in Gent op 27 april en als het moet, dan voeren we ook actie in mei!
