Prof. Van de Craen: “Vlamingen houden krampachtig vast aan taalwetten”

Vlamingen zijn schijtlaarzen, die krampachtig vasthouden aan de taalwetten en amper uitzonderingen durven toestaan, beweert professor Van de Craen, neerlandicus aan de VUB. Tijdens zijn uiteenzetting in de werkgroep Meertalig onderwijs op de studiedag van de Oproep voor een democratische school (oktober 2001) schakelt hij trouwens vlot over naar het Frans.

“Inspectierapporten in Vlaanderen wijzen erop dat het slecht gaat met ons vreemdetalenonderwijs, vooral met het Frans en het Duits. Anderstalige kinderen komen terecht in klassen waar zij verzuipen doordat ze de taal niet begrijpen,” aldus de spreker.
Maar hij brengt geen pessimistische boodschap. De oorzaak ligt volgens hem bij het huidige vreemdetalenonderwijs. Er zijn trouwens experimenten van meertalig onderwijs in Wallonië en Brussel, die bijzonde goede resultaten opleveren, betoogt hij enthousiast en polemisch.

“Dit meertalig onderwijs is het onderwijs van de toekomst, want de tijd dat kinderen met dezelfde moedertaal onze klas bevolkten, behoort definitief tot het verleden. Vroeger hoopte men dat de migranten na de eerste generatie onze taal zouden spreken, maar dit is niet zo en bovendien komen er voortdurend nieuwe groepen bij. Europa stimuleert dit. Zelfs de Franse minister van onderwijs Jack Lang, zegt nu “Nous sommes des militants de la diversité linguistique”, wat in een land als Frankrijk een echte breuk met het verleden betekent. In Vlaanderen bestaan dergelijke experimenten nauwelijks.

Waarin bestaat dit meertalig onderwijs nu precies?

Van de Craen: “Het traditionele onderwijs plaatst het anderstalige kind in een situatie waarin het verzuipt: het begrijpt de taal niet en probeert zich te redden.Sommigen leren op die manier meerdere talen maar de meesten niet. Zij stromen dan ook niet door naar het hoger onderwijs. Dit probleem komt voor in heel de westerse wereld. Terwijl de maatschappij vandaag juist vereist dat iedereen meerdere talen kent. In Brussel zijn 54% van de lagereschoolkinderen anderstalig, dus voor sommige scholen betekent dat meer dan 90%. We bestudeerden de situatie in Canada, waar men al heel lang onderwijst in twee talen. Op een Canadese school krijg je een deel van de leerstof in de tweede taal. In de kleuterschool kan dit oplopen tot 75%: het kind hoort 25% van de tijd Frans, als dat zijn moedertaal is, de rest van de tijd hoort het Engels. Welke moedertaal het kind heeft, speelt niet meer zo’n rol, als het echt meertalig onderwijs krijgt. De resultaten zijn ook in België heel goed, maar eigenaardig genoeg houden de scholen die angstvallig stil!!! Ook de kranten berichten er nauwelijks over.

Het meertalig onderwijs biedt verscheidene voordelen. Eerst en vooral op taaldidactisch vlak. De leraar moet het leerproces zowel als de leerstof analyseren. Het meertalig onderwijs verplicht je af te stappen van de slechte methode van frontaal lesgeven. De leraar stelt zich ook meer vragen over de leerstof. Als je in het Nederlands geschiedenis geeft aan Franstaligen, hoe ga je dan om met 1302? Je moet leerplannen herdenken. Er zijn ook sociale voordelen: je ontwikkelt een veelzijdiger persoonlijkheid, en je leert de ander beter kennen als je zijn taal spreekt. Europa dwingt ons trouwens onze lokale problemen te overwinnen.

Waar in België vinden we dit meertalig onderwijs?

In Vlaanderen bestaat wel het OETC (onderwijs in eigen taal en cultuur). In de Foyer (Brussels onderwijscentrum) loopt sinds 20 jaar een dergelijk project voor het Italiaans, het Spaans en het Turks. In de kleuterschool horen de kleuters 50% van de tijd Nederlands, 50% hun moedertaal. Dit laatste vermindert geleidelijk en als ze 8 zijn, geeft de juf 90% in het Nederlands. De eigenlijke bedoeling van dit project is de kinderen te vernederlandsen.

Een decreet uit 1998 van Onkelinx, Franstalig onderwijsminister, laat experimenten van meertalig onderwijs toe in Wallonië en Brussel. 16 scholen stapten in het project. In het eerste en tweede leerjaar van de lagere school wordt 50 tot 75% van de leerstof in een andere taal gegeven (meestal Nederlands, soms Duits en Engels). Het aandeel van de 2de taal vermindert vanaf de 2de graad, om de kinderen in staat te stellen de eindtermen te halen. De resultaten zijn zonder meer uitstekend. Niet alleen voor vreemde talen, ook voor andere vakken scoren de leerlingen beter. Het aanleren van een vreemde taal prikkelt het brein, en dat stimuleert het leren. Je schakelt ook een aantal factoren uit die voor onderwijsproblemen zorgen. Denk aan “ik wil geen Frans horen in de klas” (dit komt voor in Brusselse Vlaamse scholen waar veel Franstaligen schoollopen). Terwijl het de normaalste zaak ter wereld is dat kinderen in hun moedertaal communiceren. Ze verbieden is een praktijk die aan het fascisme herinnert. Een goed pedagoog maakt gebruik van al wat de kinderen meebrengen: in dit geval is dit hun taal. En hoe reageren de scholen? Zeer antipedagogisch – ze verbieden ze!

Vanaf september 2001 startte het gemeenschapsonderwijs in Brussel onder impuls van de werkgroep STIMOB (Stimulerend meertalig onderwijs in Brussel) met een experiment Frans in het curriculum. In de lagere scholen aan de Latinuslaan te Schaarbeek en in ’t Regenboogje in Etterbeek wordt een klein beetje Frans in het curriculum gestopt. Deze bescheiden maatregel betekent een belangrijk nieuw begin voor het onderwijs De Vlaamse onderwijsminister wou echter omwille van de taalwetten, geen toelating geven voor een verdergaand experiment, hoewel de ouders ervoor gewonnen zijn.”.

Waarom is meertalig onderwijs beter onderwijs?

Van de Craen: “Dat de leerlingen uit het meertalig onderwijs beter presteren dan de controlegroep uit het traditioneel onderwijs ligt niet aan sociaal-economische factoren. Het gaat in de 16 scholen niet om kinderen uit beter gesitueerde milieus. De oorzaak is eerder te zoeken bij het lage onderwijsniveau van de gewone scholen. Het meertalig onderwijs is beter omdat het je verplicht je lessen te verbeteren en de kinderen meer stimuleert. Hij vergelijkt ons traditioneel taalonderwijs met de lessen notenleer uit de muziekschool: de uiterst saaie verplichte notenleer ontneemt enthousiaste muziekliefhebbertjes alle zin om muziek te leren. Een betere methode is: onmiddellijk met het instrument aan de slag te gaan en het kind plezier te laten ervaren als het muziek maakt. Ons klassiek taalonderricht lijkt veeleer op de saaie lessen notenleer”.

Mevrouw Barbara De Groot volgde een project OETC voor Spaanse kinderen in het Brusselse Sint -Jan Berchmanscollege. Ze onderzocht de schrijfvaardigheid in het 3de leerjaar. De kinderen die les volgden in het Nederlands en het Spaans schreven bijna evengoed als de kinderen die uitsluitend Nederlands volgden: alleen de complexiteit van de zinnen lag iets hoger bij de laatste groep.(complexiteit: of je veel samengestelde zinnen bouwt). Bovendien, stelde mevrouw De Groot vast, onderschatten de leraars hun leerlingen voortdurend. Je moet ze aanporren om de kwaliteiten te zien. Toen ik voorstelde “we laten ze gewoon een tekst schrijven”, meenden de onderwijzers dat de kinderen dit niet aankonden, maar ze deden het zeer goed!

“ER BESTAAN DUS DIDACTISCHE METHODEN OM ALLE TAALPROBLEMEN VAN
KINDEREN IN HET ONDERWIJS OP TE LOSSEN?

Van de Craen: “Het antwoord is ‘zeer zeker’ maar dan moeten we wel de moed en het vertrouwen hebben om diep na te denken over het onderwijs zoals het tot nu toe wordt georganiseerd. We moeten resoluut kiezen voor meertalig onderwijs aangepast aan de leerlingen en de veranderende Europese maatschappij. Dat is echte democratie en dit leidt op termijn tot tolerante, open, meertalige en weerbare burgers. Een bijkomend maar niet onbelangrijk detail is dat dit alles niets hoeft te kosten. Waarop wachten we eigenlijk nog?”

Er bestaat een opleiding Postacademische Vorming voor Leraren Meertalig Onderwijs (vooral via internet, maar ook stages in het buitenland worden aangeboden). Deze opleiding leidt tot een Europees getuigschrift.
Voor alle inlichtingen:

PIET VAN DE CRAEN
VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL
FACULTY OF ARTS
DEPARTMENT OF GERMANIC LANGUAGES
PLEINLAAN 2 / B 1050 BRUSSELS – BELGIUM

TEL. +32-2-629.2648 or +32-2-629.2665
FAX +32-2-629-36.84
emailadres pvdcraen@vub.ac.be