Deze tekst, die werd goedgekeurd door de algemene Raad van de OVDS op 15 januari 2000, geeft het globaal politiek kader aan van de werking van de Oproep voor een democratische school. Voor argumentatie bij deze basistekst verwijzen we naar onze brochures of artikels in ons tijdschrift of op de website.
1. Onze maatschappij die beheerst wordt door de “wetten van de vrije markt” veroorzaakt elke dag ravages. De Oproep voor een democratische school (OVDS) ijvert er voor dat elke jongere toegang krijgt tot de kennis en vaardigheden die hem/haar in staat stellen de wereld te begrijpen en deel te nemen aan zijn verandering in de richting van meer rechtvaardigheid. De OVDS is een beweging van actie en reflectie die zich richt tot leerkrachten, opvoeders, studenten, ouders, onderzoekers, syndicalisten die de democratisering van het onderwijs ter harte nemen.
Kritiek op de huidige school
2. In de huidige school zijn de kinderen niet gelijk. Door haar werking, structuren, methodes, inhoud, reproduceert het onderwijs de ongelijkheid vanwege de sociale afkomst van haar leerlingen. De school zet deze om in ongelijkheden qua schoolresultaten en studie-oriëntering.
3. De huidige school vormt geen “complete” jongeren. Velen verlaten de basisschool zonder de noodzakelijke basisvaardigheden en algemene kennis verworven te hebben. Daarna worden de enen vroegtijdig gespecialiseerd in een beroep of een technische opleiding; zij beheersen vaak niet de rijkdom van de taal, evenmin als de geschiedenis van de menselijke maatschappijen of een voldoende wetenschappelijke cultuur. Anderen volgen een algemeen onderwijs dat van hen “technologische analfabeten” maakt en hen afsnijdt van de realiteit van de wereld van de arbeid. De school bekommert zich blijkbaar minder om een volwaardige opleiding van alle jongeren dan wel om het afleveren van productieve en gehiërarchiseerde arbeidskrachten.
4. De school leert jongeren niet genoeg de maatschappij te begrijpen. Zij bezorgt hen niet de bagage aan kennis en vaardigheden om kritiek te leveren op wat fout gaat in onze samenleving en er de oorzaken en de mechanismen van bloot te leggen: de Noord-Zuid-kloof, de werkloosheid, de gevaren die verbonden zijn aan de overheersing van de markt, de absurditeit van de overproductie terwijl honderden miljoenen kinderen lijden aan ondervoeding. In plaats daarvan wordt de school belast met de opdracht respect in te prenten voor dit zogenaamd democratisch systeem.
5. Het wetenschappelijk onderzoek aan de universiteiten en de hogescholen wordt vaak gecontroleerd door privé-ondernemingen en georiënteerd volgens hun mercantiele belangen.
De democratische school
6. Alle jongeren zouden moeten genieten van een ruime en stevige vorming die tegelijk theoretisch en praktisch, algemeen en polytechnisch is; een zo volledig mogelijke benadering van de wetenschappen, de technologie, de filosofie, de geschiedenis, de economische en sociale relaties, de culturen. Het kan niet dat een vroegtijdige of buitensporige specialisatie deze essentiële doelstelling komt belemmeren.
7. Wij hechten bijzondere aandacht aan kennis die ertoe bijdraagt persoonlijke reflectie en inzichtelijke kritiek te ontwikkelen; aan de kennis van de feiten en de mechanismen van onrecht, armoede, uitbuiting bij ons of elders in de wereld; aan het begrijpen van de mogelijkheden en de gevaren van de technologieën.
8. Men moet de jongeren ook vaardigheden bijbrengen die hen toelaten om efficiënt deel te nemen aan sociale en politieke actie: talen, kunst, communicatiemiddelen, enz..
9. Wij weigeren elke discriminatie of selectie van sociale of etnische aard. Maar evenzeer elke toegeving op het vlak van het niveau of van de kwaliteit van het onderwijs.
10. Wij willen zonder vooroordelen alle pedagogische methoden verspreiden en veralgemenen die bijdragen tot het slagen van kinderen van volkse afkomst.
11. Alle kinderen zouden op de school de omkadering en de persoonlijke hulp moeten vinden die sommigen vandaag thuis genieten en die vaak de sleutel voor hun slagen op school vormt.
12. Het onderwijs – ook het hoger – moet volledig gratis zijn: boeken, schriften, buitenschoolse activiteiten, materialen, werktuigen, enz.
13. De democratische school moet een openbare school zijn. Dit kan slechts verwezenlijkt worden door het afwijzen van elk sectarisme en door een open dialoog tussen de progressieve krachten van de verschillende netten.
14. Wij weigeren de privatisering en de “commercialisering” van het onderwijs. Het onderwijs moet onafhankelijk blijven van patronale drukkingsgroepen. De leerling mag geen “klant” worden.
15. Wij willen een school die aan de leerlingen en leerkrachten werkelijke rechten toekent: politieke rechten, recht om deel te nemen aan de uitwerking van het schoolreglement en aan de organisatie van het schoolleven.
16. Wij willen een school die een nauwe band onderhoudt met alle ouders.
17. Wij willen een school die voor de jongeren een leefruimte is met plaats voor experimenten en expressie; waar het leerproces verbonden is met de sociale praktijk, met het dagelijks leven, met het technische handelen en met de productie.
Voldoende middelen
18. Zo’n school zal over bijkomende middelen moeten beschikken om een voldoende omkadering, aangename lokalen, kwaliteitsvol didactisch materiaal en een goede lerarenvorming te verzekeren. Terwijl het volume en het belang van de kennis alsmaar toenemen, is het ondenkbaar dat het deel van de nationale rijkdom dat aan het onderwijs wordt besteed, is terug gelopen van 7% naar 5,5%.
19. De financiering moet worden toegekend in functie van de behoeften en niet via willekeurige “enveloppes”.
20. De middelen om kwaliteitsonderwijs te financieren zijn klaarblijkelijk aanwezig als men het niveau ziet van de ondernemingswinsten, de beursmeerwaarden, de roerende inkomens, de fortuinen.
Om de wereld te veranderen
21. Het “educatief project” van de Oproep voor een democratische school kan niet gescheiden worden van onze visie op de wereld. De huidige maatschappij, die gedomineerd wordt door de “marktwetten”, veroorzaakt onaanvaardbare onrechtvaardigheden en discriminaties. Zij leidt de mensheid naar economische crisissen, oorlogen, sociale drama’s, catastrofes op het vlak van voeding, gezondheid en ecologie. De overheersende rol van geld en winst betekent, op planetaire schaal, een fundamentele aantasting van de principes van democratie en een bedreiging voor de toekomst van de mens.
22. Meer rechtvaardige en meer rationele sociale verhoudingen zijn noodzakelijk en mogelijk: verhoudingen die een rechtvaardige verdeling van de bestaansmiddelen, goederen en diensten, een gedeelde toegang tot cultuur en kunst, het gebruik van de technologie ten dienste van allen en een duurzame ontwikkeling mogelijk maken.
23. Meer rechtvaardige sociale verhoudingen zullen uiteindelijk uitzicht bieden op het einde van de verdeling tussen “handarbeiders” en “intellectuelen”, tussen uitvoerders en leiders. Deze verdeling ligt aan de basis van de ongelijke school die wij nu kennen.
24. Wij steunen bijgevolg de acties die bijdragen tot de progressieve omvorming van de maatschappij.
Werking
25. Wij willen werkzaam zijn in alle taalgemeenschappen en in alle onderwijsnetten. Wij ijveren er voor wederzijdse solidariteit en eenheid in de actie.
26. Al wie dit project onderschrijft en bereid is een deel van de verantwoordelijkheid voor de realisatie ervan op zich te nemen, is welkom bij de OVDS.
