In filmzalen Zed (Leuven en Hasselt), Sphinx (Gent), Lumière (Antwerpen en Brugge), Palace (Brussel), Buda (Kortrijk) kun je de film “Herr Bachmannn und seine Klasse” gaan bekijken. Duur : 3u 37 minuten ! Maar het is echt wel blijvend interessant om zo lang in de klas van meester Bachmann te blijven hangen. De regisseur Maria Speth volgde de meester zes maanden in zijn klas met negentien leerlingen tussen 12 en 14 jaar. De film ontving de prijs van de jury en van het publiek op het filmfestival van Berlijn.
De documentaire speelt zich af in Stadtallendorf, oorspronkelijk een dorp van 1500 mensen, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog uitgroeide tot een ware industriestad. De nazi’s hadden daar hun grootste wapenfabrieken neergepoot en brachten uit heel Europa dwangarbeiders om er te werken in de dynamietfabrieken. Na de oorlog kwamen ook andere fabrieken in die gebouwen en in de jaren zestig volgden de gastarbeiders.
De leerlingen van meester Bachmann zijn tussen de 12 en de 14 jaar, ze komen uit meer dan 12 landen. Sommigen spreken amper Duits. Bachmann zoekt naar wat hen verbindt. Hij prikkelt hun verbeelding en inspireert met muziek en taal. Hier focussen we op een man die interesse heeft voor de mensen achter de leerling, voor de sociale structuur, voor de dynamiek in de klas. Dat is naast beheersing van de leerstof en een ruime algemene kennis heel belangrijk om impact te hebben.
De sterke docent met visie op mens en maatschappij
De respectvolle docent (liefdevol, geduldig, maar ook streng) die werkelijk met de kinderen confrontaties aangaat omtrent hun zijn, hun gedrag in functie van wat ze samen willen bereiken. Hij is van opleiding socioloog en heeft dus die brede basis qua opleiding. Hij is geen vakidioot binnen zijn eigen schotten. Hij heeft een visie. Hij heeft bepaalde capaciteiten om te slagen. Hij kan zich zelf ontspannen en laat zich niet zot of in stress brengen, kan de leerlingen dus ontmoeten, raken. Hij dwingt zo een natuurlijke autoriteit af. Soms is hij de leraar, dan de psycholoog, dan de socioloog. Is er ruzie, dan wordt dat aan tafel uitgepraat. Bachmann laat het niet passeren en grijpt het aan om de leerlingen te laten oplossen. Hij organiseert het zo dat het ter sprake komt en leert ze hoe met elkaar te leven. “Cijfers zijn maar cijfers, het zijn slechts momentopnamen”, doceert hij, “belangrijker is dat jullie eerlijk zijn en dicht bij jezelf kan blijven.”
Hij schuwt niet om jongeren uit te dagen na te denken over hun opvattingen, over de gangbare opvattingen die ze vanuit hun thuiscultuur en-beleving opvangen. Hij dwingt ze na te denken en naar elkaar te luisteren. Er zijn regels. Hij begrenst de speelruimte waarbinnen een werksfeer en doelgerichtheid moet zijn.
De ‘veelzijdige afkomst’ komt duidelijk aan bod, de sociale afkomst nauwelijks. We zien dat het een multicultureel gebied is, maar we zien onvoldoende dat het ook allemaal kinderen zijn van de fabrieksarbeiders die daar samen opgroeien. De familiale achtergrond wordt herleid tot de culturele afkomst.
‘De sterkeren steunen de zwakkeren’, ‘samen naar de meet’ is een pedagogisch concept dat hierin ook aan bod komt. Meester Bachmann voert er strijd mee in de groep. We zijn een klas en we doen het samen! Zonder zichzelf op te dringen, poneert hij een ‘concept’, waar hij ze voor wil laten werken. Niet vrijblijvend : “Zie je iemand die ergens moeite mee heeft, dan help je. Zie je iemand die triestig is, dan troost je.”
Dit is een film waar men in de lerarenopleiding veel kan van opsteken. Een pleidooi voor goed begeleide stages in klassen van de grootstad waar men oefenervaring opdoet. Een pleidooi ook voor een gedragen visie om zich kunnen wapenen voor de opdracht op school.
Ludo Merckx
Regisseur Maria Speth: “Eerst ben ik op de kinderen gaan focussen: welke ontwikkelingen maken die mee, wat licht ik daarvan uit? Het onderwijsproces op zich interesseerde me minder dan de sociale verhoudingen in de klas: hoe functioneert het alledaagse leven in zo’n multiculturele groep? Ik ben heel erg geraakt door de houding van deze kinderen, door hun openheid en hartelijkheid en levenslust. Terwijl ze het thuis toch echt niet allemaal even makkelijk hebben. Tijdens de montage bleef me dat ontroeren. En natuurlijk ontstaat zoiets niet zomaar, het is een rechtstreeks gevolg van de behaaglijke sfeer die wordt gecreëerd door meneer Bachmann. Hij behandelt de kinderen als gelijken, durft alles met ze te bespreken, daagt ze uit om solidair en creatief te zijn – en je ziet dus wat dat oplevert. Ik vind dat heel inspirerend: als je dit in een klas kan bereiken moet het daarbuiten toch ook kunnen?’’ (uit vpro-gids)
